0379

PODZIEMNA ROSJA

W kręgu rodzinnym carewicz był miły, dobry i „przytulny", nader obyczajny i religijny.

Ma złote serce, szlachetne, sprawiedliwe. (Siergiej Witte)

Jako wzorowy ojciec rodziny i monogamista nienawidził rozpusty i walczył z nią niekiedy w sposób dziecinny. Nie przepuszczał żadnej okazji, by szarpnąć za fałdę na wpół męskiego garnituru, który upodobała sobie jego ciotka Masza, księżna leichtenberska, żyjąca w związku ze Strogano-wem. I jak gdyby nigdy nic radośnie przepraszał.

Jednakże ze związkiem ojca z księżną Dołgorukową nie mógł się pogodzić.

Wódz wsteczników

Najbardziej niebezpieczną cechą następcy była łatwość przywiązywania się. Na początku uwielbiał Niksa i ulegał jego wpływowi, potem znalazł się pod wpływem żony.

Teraz pozostawał pod wpływem Pobiedonoscewa. Carewiczówna zaś sprzyjała temu przywiązaniu. Obecność w Pałacu Zimowym faworyty, jej dzieci z nieprawego łoża, umierająca cesarzowa, niebezpieczeństwo małżeństwa cara z Dołgorukową po śmierci cesarzowej - wszystko to zawisło teraz nad następcą i carewiczówną.

I carewiczówna była szczęśliwa, kiedy Pobiedonoscew zaczął gromadzić wokół siebie tę właśnie partię, którą wielki książę Konstanty nazywał partią wsteczników, a którą należałoby nazwać opozycją narodową.

Oto cytaty z dzieł Pobiedonoscewa, które podsuwał następcy, i które stanowiły wyznanie wiary owej opozycji. Nie zapomniano ich w Rosji po dziś dzień.

Konstytucja i parlament - to wielkie szalbierstwo naszych czasów.

Wielka prawda - to samowładztwo carów.

Stare instytucje, stare legendy, stare obyczaje - to wielka rzecz... lud jest do nich przywiązany jak do Arki Przymierza swych przodków.

Wybory - to li tylko sprawa zręczności tego, kto posiada swoją strategię i taktykę na podobieństwo sztuki wojennej. Tłum słucha tego, kto głośniej krzyczy i lepiej nikczemnością i pochlebstwem dostosowuje się do popularnych wśród mas pojęć i skłonności. Teoretycznie wyborca oddaje głos na kandydata, bo go zna i ma do niego zaufanie, w praktyce... nie zna go wcale, ale wyborcy tyle o nim nagadano w mowach i krzykach zainteresowanej partii... Wybrany to z reguły faworyt dobrze zorganizowanej mniejszości. A tymczasem okazuje się, że większość jest bezsilna...

356