36237

Lekcyje Kupidynowe

Dziś znane są tylko z przekazów rękopiśmiennych, różniących się zresztą między sobą. Żaden egzemplarz druku nie zachował się. Wobec braku tekstu drukowanego i wobec rozbieżności przekazów rękopiśmiennych nie zdołano do dziś ustalić autentycznej wersji utworu. Lekcyje Kupidynowe to rodzaj ars amandi, tj. sztuki kochania, udramatyzowany poemacik składający się z kilkunastu części, wykorzystujący alegoryczną topikę erotyków średniowiecznych i stylistykę Petrarki, bliższy poetyki listu miłosnego wierszem niż poetyki pieśni. Cykl tekstów wiąże się w alegoryczną opowieść o młodzieńcu, który po wypiciu cypryjskiej wody wszedł do kraju wenery, skąd wraca już świadom miłości dwornej, ćwiczonej. Opisy gry miłosnej są główną osnową poematu Już dopuściła na bieluchną szyję Rękę założyć, już piersi nie kiyje.

Juz byśmy byli po malutkiej chwili Zupełnej z sobą rozkoszy zażyli

Utwór kończy się więc narzekaniem na kolizję natury i przeznaczenia, na stwórcę. Ostatnia, melancholijna część cyklu, wyrzeka na miłość, ale to nie znaczy, że poeta wyrzeka się miłości, to próba odtworzenia cierpień miłosnych, ich absurdu leżącego w tym, że naturze człowieka stworzono potrzeby, które zakazano zaspokajać, że kobiety są - po aniołach - najdoskonalsze, a do rozpaczy wzrokiem nas ptzywodzą, bowiem sieć zakazów społecznych i religijnych powoduje, iż płomień miłości ugasić może tylko grób.

Łódź Młodzi z nawałności do brzegu płynąca

Jest pierwszym aktem skruchy poety i zastąpienia złych pism dobrymi. Utwór adresowany jest do tych samych odbiorców, co datowane na 1617 Lekcyje Kupidynowe czyli do młodzieży i tworzy swoistą paralelę. Jest to zalegoryzowana opowieść o dziejach nawrócenia i pokuty. Autor wzorował się na Confessiones Świętego Augustyna a także na elegii pokutnej Hieronima Morsztyna

Moment nawrócenia został przedstawiony jako spotkanie z tajemniczym jeźdźcem, na rozległej łące, gdy poeta w towarzystwie Kupidyna wraca z biesiady. Poeta przemienia tajemniczego rycerza w Amora Bożego, żeby ukazać epizod psychomachii, walki dwu Amorów. Amor Boży zwycięża a poeta doznaje przemiany wewnętrznej i zostaje skierowany do nowego mistrza. Lekcji życia udziela mu człowiek żyjący na łonie natury. Na pochwałę zasługuje pomysł moralnej retrospekcji upostaciowionej przez galerię obrazłów w ogrodzie pustelnika.

Taki typ perswazji przemawia do wyobraźni, doprowadza do przemiany wewnętrznej bohatera i pokuty. Sztuka kontrreformacji bardzo chętnie korzystała z takich środków przekazu.

Pod koniec poeta dokonuje rozrachunku z bohaterami z antyku, w postaci klamry -toposu inwokacji, wezwanie muzy z prośba o nowe natchnienie, bo te go rozczarowało.