4382789583

PRZEDMOWA.

Prace Kelsena są dziś podstawowemi nie tylko dla na-.i prawa państwowego i administracyjnego, ale dla nauki prawa wogóle. Można zgodzić się lub nie zgodzić z formalizmem i empiryzmem Kelsena, z jego wiarą w użyteczność „czystej teorji prawa”, z jego idealistycznem wyłączeniem z pojęcia państwa momentów socjologicznych i z utożsamianiem państwa z normatywnym, na przymusie opartym porządkiem ludzkiego zachowania, z całością norm prawnych, z jego dążeniem do logicznego oddzielenia powinności (Sollen) od rzeczywistości (Sein), oddzielenia systemu norm prawnych od przyczynowo zdeterminowanej rzeczywistości. Można zarzucić Kelsenowi, jak to czyni Prof. Hold-Ferneck (Der Staat ais Ubermensch, 1926, str. 2), że wszystkie języki kulturalne czynią różnicę pomiędzy państwem i prawem, że sędzia orzeka wedle prawa, a nie wedle państwa, że wojny prowadzą państwa, nie prawa. Nie da się jednak zaprzeczyć, że Kelsen, podobnie jak niegdyś Georg Jellinek, wywarł wielki wpływ na nauką o państwie i prawie, że mimo wszelkich, czy to uzasadnionych, czy nieuzasadnionych ataków przeciw niemu, wpłynął bardzo silnie na kształtowanie się myśli wielu wybitnych prawników w Niemczech i zagranicą Niemiec, że wymienimy tutaj tylko tak wybitnego myśliciela i prawnika, jakim był ś. p. Prof. Wł. L. Jaworski.

Bezsporną zasługą Kelsena i jego szkoły jest w każdym razie ścisłe odróżnianie metod badania prawa, w szczególności rozgraniczenie metody normatywnej od socjologicznej.

5