36432

-    przewaga fantazji nad prawdą (ale robili to przed Sienkiewiczem wszyscy powieściopisarze historyczni)

-    wiele nazwisk jest rzeczywistych, ale są to tylko nazwiska, nie wiążą się z cechami postaci

-    autor popełnił wiele niesprawiedliwości na Kozakach

-    złe przedstawienie Wiśniowieckiego - niesłuszna apoteoza postaci jako jednego z najlepszych synów ojczyzny (w rzeczywistości było odwrotnie)

-    Chmielnicki - opisany przez Sienkiewicza jako brutal, pijak, okrutnik, ale nie jako wódz buntu

-    zupełny brak prawdy historycznej

-    wady: wspomniana nieprawda historyczna, brak cech wielkich i nowych; zalety: piękna forma

-    cecha talentu Sienkiewicza: logiczna wyobraźnia (porządkuje, najpierw przyczyna, potem skutek); realizm (używanie wyrazów, które w czytelniku budzą nie tylko pojęcie, ale poczucie)

O powieści historycznej - Henryk Sienkiewicz

-    Sienkiewicz przyznaje, że wykładem o powieści historycznej występuje częściowo we własnej sprawie

-    akt oskarżenia przeciw powieści łiistorycznej (Gervinus, Taine, Brandes itd):

-> każda epoka ma swoje prawdy, które uważa za stałe i niezmienne, do czasu, gdy zaczyna się nowa epoka i wprowadza nowe prawdy: fantastyka romantyzmu wraz z końcem epoki przekształciła się w postulat realizmu (który urósł do rangi doktryny artystycznej), konsekwencją tego był naturalizm - jest to jednak również zafałszowany obraz rzeczywistości, bo w normalnym świecie są również odcienie piękna, a nie tylko brzydoty (a w twórczości czasów teraźniejszych, ówczesnych poecie prawdę postawiono jako kryterium jakości utworu)

-> powieść jeśli ma być prawdą musi pozostać historią (tylko), ale jeśli fantastyka zmieni bieg historycznych wydarzeń to powieść będzie liistorycznym fałszem; powieść - nie historia; ścisła historia - nie powieść;

kontrargument Sienkiewicza: powieść historyczna to ukazani historii oczyma autora, ukazanie postaci historycznej z jego punktu widzenia - to nie oznacza jednak, że jest to fałsz (nawet historycy nie zgadzają się co do sposobu widzenia wielu wydarzeń historycznych i postaci);

-> usposobienie ludzkości zmienia się wraz z epokami, a więc trzeba je opisywać w momencie, gdy trwa, a nie zaś z perspektywy dużo późniejszej; w powieści historycznej do tego bohater to wymysł fantazji autora, a więc nie ma w nim nic ze staroświeckości; kontrargument: powieść historyczną należy budować z pewną logiką, na podstawie prawdopodobieństw a, tak jak np. w powieści psychologicznej; fantazja ma sw oje cele: ożywia, przedstaw ia plastycznie, z przeszłości przenosi w obecność, fantazja to logiczne odgadywanie tego, czego nie pokazuje historia

-> powieść liistoryczna odrywa od rzeczywistego życia, od nowoczesnych ideałów; w jej obliczu teraźniejszość jest nudna, zimna, szara - a to rodzi zniechęcenie; kontrargument: pow ieść historyczna, podobnie jak historia uczy nas w yciągać z niej wnioski, tłumaczy pcw ne zjaw iska teraźniejszości

-> powieść taka wytwarza półsennych marzycieli - jest tylko sirrogatem prawdy

-    autor przywołuje do porządku krytykę i zaznacza, że wielcy autorzy tacy jak Homer, WergUiusz, czy Szekspir również sięgali po liistorię i nikt im tego nie odmawiał; to twórcy wprowadzają gatimki, nie krytycy