36440

obecność jednej - czującej, cierpiącej, marzącej - świadomości; jedność dzieła to zatem jedność zawartego w nim doświadczenia tej świadomości.

PROJEKT I TEMAT

Projekt wiąże się - w czym przypomina funkcje libido - z pragnieniem, wokół którego tworzy się i rozwija cała wyobraźniowa egzystencja. Jest wyborem, łączącym na zawsze myśl z zespołem określonych figur, obrazów. Temat to jakby strategiczna chwila tej egzystencji, w której ujawnia się szczególnie silnie i inspirująco dla kolejnych doświadczeń osobowość autora; to zasada jej wyobraźniowego zachowania; charakterystyczny, ujęty często w wyrazisty i powracający obraz, sposób przeżycia kontaktu z istnieniem, ze światem. Temat w tym rozumieniu nie ma nic wspólnego z podejściem historycznym, z kategorią historyczną, odnoszącą się do tekstu w sposób, w jaki czynią to motyw czy topos; temat jest wytworem indywidualnego przeżycia.

EGO NEGATYWNE

Przeważająca część rozważań skupi się bowiem na negatywnym odczuciu istnienia: na ciągłym doświadczaniu życia jako klęski, destrukcji, właśnie upadku. O oryginalności Krasińskiego w romantyzmie polskim stanowi w dużym stopniu właśnie jego wyobraźnia tanatyczna oraz zapisane, przede wszystkim w jego korespondencji (Krasiński korespondował m.in. z: Cieszkowskim, Gaszyńskim, Małachowskim, Słowackim, Lubomirskim, Sołtanem, Reeve'em i Delfiną Potocką), owo głębokie, codzienne doświadczenie rozpaczy i upadku - niezwykłe w swym wymiarze.

KRASIŃSKI

KONWULSJA

Uwaga Krasińskiego nie skupia się na żadnych czynnościach: lekturze, rozmowie, grze, wspominaniu. Przeskakuje z rzeczy na rzecz, z marzenia na marzenie, w ciągłym, nerwowym podrygu. U początków doświadczenia, które chcemy opisać tkwi więc konwulsja. Prowadzi do niej niespokojne falowanie energii, która nie potrafi się związać z żadnym przedmiotem i nie podtrzymywana słabnie, by za chwilę powrócić w równie bezskutecznej, co gwałtownej próbie odszukania dla siebie kształtu. Konwulsja - stan paradoksalny - nie pozwala na trwały związek myśli z rzeczą, ale zarazem utrzymuje życie w wirowaniu i gorączce, które wymagają tego związku uporczywie, choć bez powodzenia.

Potrzeba nagłego przejścia, błyskawicznego zastąpienia jednego stanu -drugim, który przynieść ma spełnienie wyobraźniowego ruchu, sprawia, że rzeczywistym celem pragnienia staje się chwila, jedna chwila, w której dokonuje się zmiana.

Charakterystyczna dla wyobraźni Krasińskiego niezdolność do pozostawania w bezruchu, do skupienia się w przeżywanym właśnie