3648

blady i człowiek jest wykształcony”. Po trzecie "gdy podmiot jest cechą przypadkowa orzecznika i orzecznik istnieje; <wykształcony jest człowiekiem> zakłada istnienie człowieka” . Drugim znaczeniem bytu jest byt wedle kategorii. Tyle jest rodzajów bytu ile sposobów orzekania . Wedle interpretacji Reale’go “jest ich osiem jeśli pozostaniemy przy wyliczeniach <Metafizyki> ([4], 1017 a) i <Fizyki>, dziesięć natomiast jeżeli trzymamy się wykazu z <Kategorii> i <Topik>, ale dziewiątą kategorię da się sprowadzić do czwartej, a dziesiątą do siódmej” ([10], s.408): [1] Substancja albo istota, [2] Jakość, [3] Ilość, [4] Relacja, [5] Działanie lub działać, [6] Doznawanie lub doznawać, [7] Gdzie lub miejsce, [8] Kiedy lub czas, [9] Posiadanie, [10] Położenie. Arystoteles pisze, że nie ma różnicy między wyrażeniami "człowiek powraca do zdrowia” i "człowiek jest powracający do zdrowia”. Różnica polega tylko na tle stylistycznym języka, a ze względu na kategorię, która w tym przypadku wyraża stawanie się, nie ma żadnej różnicy między oboma wyrażeniami. Tak samo jest w przypadku wyrażań "człowiek idzie” i "człowiek kraje”. “Idzie” i "kraje” wyraża kategorie działanie, która jest spójna dla obu wyrazów opisujących obydwa działania.

Kolejnym znaczeniem bytu jest byt jako prawda i fałsz. Po pierwsze jako zdanie twierdzące głoszące prawdę np.: "Sokrates jest wykształcony”, po drugie kiedy przeczące zdanie głosi prawdę np. "Sokrates nie jest blady” .

Czwartym, ostatnim znaczeniem bytu o którym mówi Arystoteles jest byt potencjalny i aktualny. “Widzącym” nazywamy zarówno człowieka, któiy patrzy aktualnie i tego, który ma oczy zamknięte, ale może je otworzyć i także patrzeć. Możemy powiedzieć, że człowiek "wie” o tym, który w danym momencie aktualizuje wiedzę i o tym, który jej akurat nie wykorzystuje. "Być w spoczynku” znaczy, że coś znajduje się w stanie spoczynku, albo, że może znajdować się w takim stanie. Także kamień ma możność stania się rzeźbą Hermesa, która będzie w akcie. Można powiedzieć, że w linii jest połowa linii ponieważ, linię zawsze możemy dzielić na połowę tak, że zawsze dwie połowy linii będą linią, którą przecięliśmy. Zbożem nazywamy kłos - dojrzałe zboże, a także ziarno, które ma możność bycia kłosem, czyli bytem w akcie. Jak widać byt w akcie możności dotyczy zarówno rzeczy martwych jak i organizmów żywych zwierzęcych i roślinnych ; znaczy tyle, że rzecz ta ma w sobie możność bycia w akcie.

Arystoteles pisze o wieloznaczności bytu jednak nie określa relacji między nimi. Nie wiadomo jakie zależności występują między bytem akcydentalnym a bytem w możności i akcie czy bytem w prawdzie i fałszu. Jedynie według interpretacji Reale’go każdy byt odnosi się do bytu wedle kategorii. Wszystkie one opierają się na bycie kategorialnym: "Byt jako akt i możność występuje w różnych kategoriach i tylko stosownie do nich; nie istnieje poza nimi czy ponad nimi. Byt jako prawda, polegający na działaniu myśli, która łączy i dzieli może opierać się tylko na kategoriach bo one są właśnie tym co jest łączone lub rozdzielone. Wreszcie także byt przypadłościowy opiera się na bycie kategorialnym i jest tylko przypadłościową cechą lub zdaniem według różnych kategorii” ([10], s.413).

Z tego powodu, że byt kategorialny jest podstawą wszystkich innych znaczeń bytów, Reale przypisuje bytowi kategorialnemu względem pozostałych znaczeń. Każda rzecz, aby mogła byc postrzegana zmysłami, musi opierać się na wszystkich kategoriach. Nie może być tak, że rzecz nie posiada jakiejś kategorii. Kiedy mówimy, że muchomor jest niejadalny dla ludzi to nie przejawia on cechy jadalności, która zawiera się w kategorii jakości, ale posiada inną cechę, która przejawia kategorię jakość np. muchomor jest trujący.

Jednak wśród kategorii jest jedna, która jest najważniejsza i do niej sprowadzają się wszystkie pozostałe kategorie: “Bo [...] być nie przysługuje wszystkim w jednakowym sensie, lecz w pierwszym rzędzie substancji, a tym ostatnim [kategoriom] w sposób drugorzędny” ([5], 1030 a). Substancja jest tą kategorią, która określa czym dana rzecz jest i "jest pierwszą przyczyną bytowości każdej poszczególnej rzeczy”. “Dlaczego te materiały są domem? Ponieważ występuje w nich natura domu. Tak samo, gdy coś albo to ciało tak ukształtowane jest człowiekiem. Zatem pytamy o przyczynę materii to znaczy o formę, przez którą materia jest czymś. I to jest właśnie substancja” ([5], 1004 b).