37660

2

•    Ryzyko rynkowe, określane też jako ryzyko cenowe, którego przyczyną jest niekorzystne dla banku kształtowanie się na rynku stóp procentowych, kursów walut i kursów akcji.

Ryzyko w obszarze techniczno-organizacyjnym (ryzyko operacyjne) to m.in.:

•    ryzyko z tytułu odpowiedzialności banku np. za błędy w doradzaniu klientom, zarządzaniu majątkiem lub błędy w prospekcie emisyjnym;

•    iyzyko związane z obrotem płatniczym np. błędne wypełnianie zleceń płatniczych, realizacja sfałszowanych czeków;

•    ryzyko zniszczenia majątku banku na skutek klęsk żywiołowych lub kradzieży;

•    ryzyko zakłóceń w systemie elektronicznego przetwarzania danych.

W obszarze finansowym największe znaczenie w polskich bankach mają: ryzyko kredytowe, ryzyko stopy procentowej i ryzyko walutowe.

Za tradycyjny i najbardziej charakterystyczny rodzaj ryzyka bankowego uważane jest ryzyko kredytowe. Występuje ono wtedy, gdy kredytobiorca nie zwraca (w całości lub części) w ustalonym terminie przypadających spłat kapitałowych wraz z uzgodnionymi odsetkami i ewentualnie z innymi opłatami. W szerszym ujęciu ryzyko kredytowe definiuje się jako niebezpieczeństwo niespłacenia zobowiązań przez wierzyciela banku, a więc nie tylko z tytułu zaciągniętych kredytów, lecz także gwarancji, poręczeń czy akredytyw.

Specyficznym rodzajem ryzyka kredytowego jest tzw. ryzyko kraju, czyli niebezpieczeństwo całkowitego lub częściowego zaprzestania spłaty zobowiązań przez dany kraj na skutek zmian w sytuacji politycznej i gospodarczej (np. z powodu trudności dewizowych, zmian rządu, wojny). Wpływ tego typu czynników bank może odczuwać bezpośrednio i pośrednio przez korzystających z kredytów importerów lub eksporterów, prowadzących transakcje handlowe z danym państwem. Ryzyko związane z transakcjami zagranicznymi jest na ogół wyższe niż przy transakcjach wewnętrznych, co wynika z dodatkowego ryzyka związanego z kształtowaniem się sytuacji politycznej i gospodarczej w danym państwie, jak i różnic w ustawodawstwie i zmian kursów walut. W transakcjach zagranicznych może wystąpić tzw. ryzyko transferu, gdy władze danego kraju wydadzą zakaz transferu do innych państw. W obrotach z zagranicą mamy więc do czynienia z ryzykiem typowym dla działalności krajowej, powiększonym dodatkowo o ryzyko kraju, którym dokonuje się operacji pieniężnych oraz o iyzyko walutowe.

Ryzyko stopy procentowej (określane też jako ryzyko zmiany stopy procentowej) to

niebezpieczeństwo, że zmiany rynkowej stopy procentowej wpłyną negatywnie na sytuację finansową banku. Zainteresowanie ryzykiem stopy procentowej jako ryzykiem bankowym nastąpiło dopiero w ostatnim dwudziestoleciu. Wynikało to ze stosunkowo dużych i szybkich zmian stopy procentowej na początku lat 80. które spowodowały znaczny wzrost zagrożenia dla banków. W związku z tym nastąpił rozwój metod sterowania tym ryzykiem.

Ryzyko walutowe (określane też jako ryzyku kursu walutowego) to niebezpieczeństwo pogorszenia się sytuacji finansowej banku na skutek niekorzystnych zmian kursu walutowego. Zmiana kursu waluty krajowej do zagranicznej może też stwarzać dodatkowe szanse zwiększenia zysku. Podobnie jak przy ryzyku zmiany stopy procentowej, w ostatnim dwudziestoleciu nastąpił wzrost zagrożenia tym ryzykiem.

W praktyce różne rodzaje ryzyka występują łącznie np. ryzyko kredytowe i ryzyko stopy procentowej czy ryzyko kredytowe i walutowe. Wynika to z wzajemnych powiązań między

2