39846

celowego działania, jest własnością konkrektnej jednostki - staje się jego częścią. Holbach krytykował fizjokratów - własność pochodzącą z zysku, lichwy nie stanowi prawdziwej własności (własność - w pełni za J. Lockiem). Holbach domagał się, aby ustanowić prawowitą własność - ograniczenie niepsrawiedliwych majątków ziemiskich poprzez zniesienie niesprawiedliwego prawa dziediczenia majątki u spadku (najpierw domagał się całkowitego prawa dziedziczenia, później złagodniał - tylko rewizja prawa: nie dziedziczy tylko najstarszy z rodu. lecz następuje równy podział - patrz: Tovqueville). Bogaci nie mają prawa skarżyć się na opodatkowanie zbytu - mogą po prostu zrezygnować ze swojego zbytu. \Masność Holbach postrzegał w sposób minimalistyczny - majątek ma zapewnić przetrwanie jednostki (znowu Locke). Stąd roszczenie podziału wielkich własności ziemskich, tych ustanowionych nieprawowide, który to podział miał wyłącznie dotyczyć jednostek nie posiadających ziemii (patrz: patriotyzm!) - przedwko rządom arystokracji ziemskiej.

3.    Bezpieczeństwo osobiste, u Hołbacha w perspektywie psychologicznej - powszechne, indywudualne prawo; prawo do nieobawiania się nikogo, jeśli nie czynimy mu zła - posiadanie pewność przez każdego członka społeczeństwa, że może swobodnie może żyć. rozporządzać własną osobą i majątkiem, o ile wywiązuje się z obowiązków względem społeczeństwa (podstawowe obywatelskie obowiązki - działanie na rzecz powszechnego dobra). U Hołbacha występuje możliwość nieposłuszeństwa obywatelskiego - jest naturalne prawo, które służy utrzymaniu porządku w społeczeństwie (drobnych posiadaczy ziemskich).

4.    Ład społeczny jest fragmentem ładu powszechnego. Prawa nautralne koniecznie kierują ludźmi i utrzymują władzę. Ustrój feudalny to ucisk dla społeczeństwa drobnych posiadaczy, gdyż nie pozwala na swobodny rozwój - ustrój feudalny musi prowadzić do rewolucji (ale tylko charakterze antyfeudalnym!). Zagrożeniem dla ładu społecznego są: a) feudalni władcy, b) kwestia religii opartej na kłamstwie i błędach. Prawo ładu społecznego - układy pierwotne (umowa o zrzeszaniu się. umowa o stanowieniu zwierzchnika, umowa o równości wszystkich zrzeszających się wobec prawa, umowa o odpowiedzialności przed prawem, umowa co do generalnych warunków obowiązujących przez zawieranie, legalizowanie i kontrolowanie wykonywania ustaw) i wtórne (ustawy o rządzie, o środkach zapobiegawczych jego nadużyciom, o zakresie jego komptencji)

Kwestia bezpieczeństwa u Rousseau:

• zniesienie nierówności u ludzi - jedyne cel forsowania polityki bezpieczeństwa, która wykonawcą jest władza zwierzchnia; polityka bezpieczeństwa - polityka likwidowania nierówności stanu naturalnego. Państwo musi egzekwować warunki umowy społecznej - jako zabezpieczenie przed przestępstwami. Naczelną zasadą państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim członkom państwa. Pragnienie zrealizowania bezpieczeństwa jest tożsame z uznanie środków doń prowadzących - stąd kocepcja prawa karnego. Dwie idee u jego podstaw i podstaw całej filozofii społecznej: a) umowy społecznej - stanowi o władzy społecznej do karania przestępcy; dwa uprawnienia kar - zgoda na nią ze strony stowarzyszonych: R. zakłada, że przestępca wyraża na przyjęcie kary. zanim popełni karę (bezpośrednio wynika z ideii umowy społecznej), uprawnienie oparte na prawie wojny