S Górski Metodyka Resocjalizacji (16)

RESOCJALIZACJA

Mówiqc o procesie socjalizacji wskazywaliśmy, że w jego wyniku jednostka staje się w różnym stopniu przysposobiona do pełnienia różnych ról społecznych.

Jednakże w każdym systemie społecznym istnieję role zgodne z jego interesami (np. rola ucznia) oraz role sprzeczne z nim (np. rola „gitowca”). Wpływy socjalizujące mogę więc przysposabiać jednostkę do pełnienia ról konstruktywnych lub destruktywnych pod względem oceny społecznej. Rezultatem socjalizacji może być bowiem zarówno przysposobienie człowieka do pełnienia np. roli pracownika, żony, harcerza, jak też i roli złodzieja, członka przestępczej bandy, czy matrymonialnego oszusta.

Socjalizacja może także niejako samoistnie zmienia swój kierunek z pozytywnej na negatywnę i odwrotnie, bez udziału specjalnych, celowych zabiegów. Tak np. dziecko wychowywane w rodzinie zawodowych złodziei które jest na dobrej drodze do tego. aby w przyszłoś też stać się złodziejem (pierwotny kierunek socjalizacji) pod wpływem działania różnych przypadkowych czynni ków społecznych, wyrasta na uczciwego człowieka (zmia na kierunku socjalizacji pierwotnej), albo też chłopi; który był nawet niezłym uczniem (pierwotny kierune socjalizacji), porzuca naukę i „chuligani się z kumpl mi", aż wreszcie trafia do więzienia (zmiana pierwotnego kierunku socjalizacji).

Z powyższego wynika, że o resocjalizacji m się jako o pewnej odmianie procesu socjalizacji. Zate resocjalizacja różni się od wychowania resocj lizujęcego. O ile bowiem proces socjalizacji, któr odmianę stanowi resocjalizacja, jest spontaniczny, po wszechny i przez nikogo nie organizowany ani też ni kierowany, to wychowanie wręcz przeciwnie. Stano ono proces świadomy, celowy, specjalnie organizowan i kierowany. Jeśli więc wynik resocjalizacji można po równać do „samowyzdrowienia", bez ingerencji lekar

i w ogóle medycyny, to wychowanie resocjalizujące byłoby leczeniem świadomym, celowym i zgodnym z zasadami medycyny. Każdy więc zamierzony i celowo zorganizowany proces resocjalizacji jest w gruncie rzeczy procesem wychowania resocjalizującego. Pamiętając o tych rozróżnieniach będziemy tu dla wygody używać zamiennie pojęć „resocjalizacja” i „wychowanie resocjalizujące”, nadając im znaczenie wychowania resocjalizującego.

WYCHOWANIE RESOCJALIZUJĄCE

Wychowanie resocjalizujące określa się jako świadomy i celowy proces bezpośredniego lub pośredniego oddziaływania na osoby wykolejone w celu przysposobienia ich do pełnienia konstruktywnych ról społecznych, w sposób zgodny ze społecznymi oczekiwaniami.

Dość często w praktyce resocjalizacyjnej, powyższe rozumienie wychowania resocjalizującego „upraszcza *iq", utożsamiając je z wywoływaniem zmian wyłącznie w zachowaniu wychowanków. Tak np. jeśli dawniej podopieczny był nieposłuszny, krnąbrny i arogancki, i po jakimś czasie stosowania różnych nacisków w zakładzie wychowawczym czy poprawczym stał się posłuszny, grzeczny i uległy, to zmiany te uznaje się jako potęp procesu resocjalizacji tej osoby.

lymczasem zmiany zachowania tylko o tyle stanowią rotultat działalności wychowawczej, o ile są one kon-inkwencją przekształceń osobowości jednostki. A więc Wyi howanek, który przedtem np. kradł, a teraz w za-‘iładzie nie kradnie, ponieważ nie ma po temu okazji boi się ewentualnych sankcji w razie ujawnienia dzieży, bynajmniej nie uległ procesowi resocjaliza-, mimo że wyraźnie zmieniło się jego zachowanie, yby okazało się, że wychowanek ten zaprzestał kra-My dlatego, że sam uznał ją za rzecz złą, hańbiącą, rącą w nim silnie karzące poczucie winy, wtedy moż-hy było uznać tę zmianę zachowania jako wynik re-liiacji.

i* widać więc nie każda zmiana w zachowaniu może n/nana jako rezultat wychowania (resocjalizacji).