S Górski Metodyka Resocjalizacji (11)

< •

w sferze życia psychicznego, w wewnętrznych konfliktach, w niezaspokojonych potrzebach — jednym słowem! w -nieświadomych głębinach osobowości-. Dlatego ten* kto doznaje lęku, nie potrafi wskazać, czego się boij co mu naprawdę zagraża. Jest to lęk nieokreślony, nie mający uzasadnienia i dlatego nie wywołujący rozsądnych reakcji obronnych: ucieczka przed nim, stłumienie go w niektórych wypadkach jest niemożliwe" ²⁷.

Tego rodzaju lęk w zasadniczy sposób wpływa nc zachowanie człowieka, ponieważ czyni on wówcza wszystko, aby pozbyć się tego przykrego uczucia, alb< przynajmniej zmniejszyć je lub zagłuszyć. I temu zada niu podporządkowuje swoje działania. W skrajnych przypadkach lęk może zupełnie uniemożliwić jednostce seni sowną, racjonalną aktywność życiową. Im silniej cz^ło wiek odczuwa lęk. tym bardziej jest skłonny do zacho wań neurotycznych. Ludzie pozbawieni neurotycznośc nie doznają lęku, chocioż przeżywają strach i stań niepokoju.

Innym istotnym elementem neurotyzmu jest n a d w r a źliwość syntoniczna. Pojęcie syntonii oznacz< zdolność człowieka do współodczuwania z innymi ludźmi, a więc np. doznawania przykrości w obecności czło wieka cierpiącego, czy też przyjemności wskutek cbja wów czyjejś radości. Zdolność do syntonii (zdolnośi syntoniczna) jest właściwa znacznej większości osób i stanowi ważną dyspozycję, ułatwiającą ludziom pełnie nie ról społecznych, ponieważ ułatwia dobór zachował w różnych kontaktach międzyludzkich ⁿ.

Tak rozumiane doznania syntoniczne w bardzo po większonej skali przeżywają ludzie o rysach neurotycz nych. Są oni nieustająco pełni współczucia wobec wszelkich cierpień z jakimi się stykają, albo tylko je sobł wyobrażają. Silnie przeżywają wszelkie oceny swoje osoby. Ich postępowanie podporządkowane jest uczu ciom syntonicznym, przeżywanym w znacznie wyolbrzy mionym wymiarze. Rzecz jasna, iż tego rodzaju sytua cja znacznie wypacza aktywność życiową, powodując, że przybiera ona charakter neurotyczny.

²⁷ S. Gerstmon „Psychologia Wychowawczo" nr 3, 1960. i. ?7|

^w K. Obuchowski Psychologio dqień ludikich. Warszawa 1966 s. 15&-159.

Na skutek lęku I nadsyntoniczności powstajq zaburzenia uczuciowości człowieka - zaburzenia emocjonalne.

Zaburzenia emocjonalne u młodzieży wykolejonej społecznie wyrażają się w skłonności do fantazjowania i marzeń (tzw. „marzenia na jawie’’), w nieśmiałości, w zniechęceniu, depresji. Jednostki zaburzone emocjonalnie czują się niekochane, silnie odczuwają poczucie niższości, zazwyczaj mają niewielu przyjaciół, s/ukają jednak towarzystwa i rozrywek pozwalających im zagłuszyć lęk. Przeżywają silne napięcia wewnętrzne, są bardzo nieodporne na frustracje (przeszkody w zaspokajaniu potrzeb).

Powróćmy teraz do sygnalizowanego już zagadnienia toj kategorii osób, które przejawiają w równej mierze ••chy neurotyczne i psychopatyczne. Otóż, mimo że /••wnętrzny obroz zachowania jednostek tego rodzaju, w znacznym stopniu przypomina cechy psychopatyczne, !<• j' dnak pochodzenie tych zachowań nie ma nic współ-Mri|o z psychopatią. Dlatego też zachowania takie bar-l/foj wiążą się z neurotycznością, mimo że często na ••wnętrz widać w nich wiele cech psychopatycznych.

względu jednak na źródło, zachowania te uważa się loko nourotyczne.

< /ym zatem uwarunkowane są zachowania tego roju i jak się przejawiają?

uchowania wyróżnionej kategorii określa się jako • « % y w n o-l ę k o w e ²*. Stanowią one, obok zabu-umocjonalnych. drugą odmianę neurotyzmu. łnd/łoż i dzieci o osobowości agresywno-lękowej jujn przede wszystkim odtrącenie uczuciowe przez Zachowanie ich jest agresywne i otwarcie Są one impulsywne, w czym przypominają osoby /•-nlami emocjonalnymi. Właściwe są im także po-zopno oraz negatywizm wobec wszelkiej władzy, nofć tych jednostek wypływa ż lęku przed uczuciowymi z innymi ludźmi.^Tego rodzaju k powstaje jeszcze w dzieciństwie, na skutek odrzucenia ich przez rodziców. Odrzuce-rym mowa, charakteryzuje następujący przy-wo wczesnym dzieciństwie Janek domagał

M H Waltnrs Agresja w okresie dorastania. War-