40533

jego wniosek mianuje i odwołuje ministrów. Nie może jednak wbrew woli parlamentu decydować o dalszym istnieniu rządu. Rząd odpowiada politycznie zarówno przed głową państwa, jak i przed parlamentem. Ministrowie stoją na czele określonych działów administracji państwowej. Są w znacznym stopniu niezależni od pozostałych członków rządu, ale działają w ramach linii politycznej nakreślonej przez głowę państwa. Głowa państwa ma pozycję silniejszą niż w systemie gabinetowym. Część jej aktów wymaga kontrasygnaty premiera i właściwego ministra, który ponosi za nie odpowiedzialność przed parlamentem. Część jej aktów może jednak być wydawana bez kontrasygnaty.

Modele organizacji parlamentu

Obecnie w państwach demokratycznych wyodrębnić można następujące rozwiązania modelowe dotyczące drugiej izby parlamentu:

Izba wyższa (izba refleksji)

Do jej zadań należy udział w procesie ustawodawczym, zatwierdza ona ustawy uchwalone przez pierwszą izbę. w większości krajów ma również prawo inicjatywy ustawodawczej oraz może proponować wnoszenie poprawek do ustaw uchwalonych przez pierwszą izbę. Druga izba wypełniając te zadania nie służy obecnie (tak jak w wielu krajach w poprzednich stuleciach) oporowi wobec zbyt radykalnej pierwszej izby. ale staje się strażnikiem dobrego prawa, izbą refleksji nad ustawami uchwalanymi przez pierwszą izbę. Typ ten. występujący najczęściej w unitarnych państwach demokratycznych przyjęty został w konstytucjonalizmie polskim w 1921 r. i po 1989 r.

Są różne sposoby tworzenia drugiej izby tego typu:

1)    w oparciu o posiadanie tytułu arystokratycznego uzyskanego przez dziedziczenie lub mianowanie przez monarchę (np. angielska Izba Lordów).

2)    w drodze wyborów powszechnych

3)    w drodze nominacji dokonywanej przez głowę państwa (np. w Kanadzie).

4) w oparciu o kryteria mieszane (np. część członków izby pochodzi z wyboru a część z nominacji - tak w Polsce w latach 1935-1939).

Izba reprezentująca kraje federalne

Do jej zadań należy reprezentacją krajów federalnych (stanów, kantonów) w państwie federalnym. Kompetencje tego rodzaju izb są różne w poszczególnych państwach. W jednych obie izby parlamentu biorą równoprawny udział w ustawodawstwie, a oprócz tego mają własne, zastrzeżone tylko dla siebie kompetencje (np. w Stanach Zjednoczonych). W innych obie izby mają równo prawną pozycję ustrojową(np. w Szwajcarii), a w jeszcze innych ich zadania są zbliżone do zadań tzw. izby wyższej (np. w Austrii).

V\fystępują różne sposoby tworzenia izb tego rodzaju:

1)    wybory powszechne w poszczególnych krajach federalnych (np. w Stanach Zjednoczonych. Szwajcarii);

2)    wybory dokonywane przez legislatury w poszczególnych krajach federalnych (np. w Austrii);

3)    wybory dokonywane przez egzekutywy w poszczególnych krajach federalnych (np. w Niemczech). W tego typu izbie poszczególne kraje związkowe reprezentowane mogą być przez równą liczbę przedstawicieli (np. w Stanach Zjednoczonych) lub przez liczbę przedstawicieli zależną od liczby ich mieszkańców (np. w Niemczech. Austrii).

Izba typu islandzkiego

W dwóch państwach nordyckich: Islandii i Norwegii deputowani obu 392 izb wybierani są w jednych wyborach powszechnych w ten sam sposób.

a po wyborach dzielą się na dwie izby o jednakowych kompetencjach, przy czym w jednej izbie zasiada mniejsza ich część (w Islandii 1/3. w Norwegii 1 /4). a w drugiej pozostali. Podział ten ma znaczenie dla procesu ustawodawczego, ale niektóre działania izby podejmują wspólnie'.

Izba tzw. reprezentacji funkcjonalnej

Izba tego typu reprezentuje różnego rodzaju interesy, organizacje, związki itp. Ten typ drugiej izby jest niezwykle rzadki. Występuje w pewnym zakresie w Irlandii, gdzie członków drugiej izby wybierają kurie reprezentujące określone interesy, uniwersytety itp. Ma on bardziej walor modelu teoretycznego i nie został w pełni zrealizowany w żadnym państwie.

Istnieć mogą dwa rozwiązania określające stosunki między izbami:

1) równość obu izb polegająca na tym. że mają one identyczne kompetencje, a różnice zdań między