4066

do norm Organizacji oraz udzielania koncesji handlowych podmiotom zagranicznym. Polska należała do państw założycielskich WTO i ratyfikowała 1995 stosowne porozumienie.

2. POLITYKA HANDLU ZAGRANICZNEGO.

Wymiana części własnej produkcji danego kraju na dobra lub usługi wytwarzane przez inne kraje, handel zagraniczny jest wynikiem i przejawem udziału danego kraju w międzynarodowym podziale pracy, umożliwia bardziej racjonalne wykorzystanie zasobów i mocy produkcyjnych, rozwój produkcji na większą skalę, pobudza postęp techniczny, przyczynia się do zwiększenia wydajności pracy oraz efektywności gospodarowania. Handel zagraniczny zwiększa również elastyczność gospodarki, umożliwiając szybsze i bardziej efektywne przystosowanie struktury podaży do potrzeb niż przez przestawienie istniejących mocy produkcyjnych lub tworzenie nowych. Na handel zagraniczny składają się także obroty majątkowo-kredytowe oraz obroty bieżące, na które, oprócz wymiany towarowej, składają się zakup oraz sprzedaż za granicę licencji i know-how, zobowiązania wynikające z ruchu ludności poza granicę, utrzymania własnych placówek dyplomatycznych i handlowych za granicą. Handel zagraniczny obejmuje: import, eksport i reeksport. Import jest to przywóz z innych krajów towarów, które: 1) nie są i nie mogą być wytwarzane w danym kraju ze względu na naturalne warunki produkcji lub też są produkowane w ilościach niewystarczających na pokrycie wewnętrznego zapotrzebowania; 2) nie są wytwarzane, gdyż można je zakupić w innych krajach, przeznaczając na to mniejsze nakłady niż na uruchomienie własnej produkcji; 3) nie mogą być wykonane w danym kraju w wymaganym terminie. Eksport jest to wywóz do innych krajów: 1) surowców mineralnych i płodów rolnych; 2) wyrobów przemysłu przetwórczego, w których produkcji specjalizuje się dany kraj, wytwarzając je zarówno na potrzeby własne, jak i na potrzeby innych krajów; pozwala rozwinąć produkcję masową, a więc umożliwia obniżenie kosztów produkcji, sprzyja specjalizacji oraz wprowadzeniu postępu technicznego. Reeksport to wywóz towarów przywiezionych uprzednio z innych krajów i zazwyczaj poddanych operacjom uszlachetniającym. Wartość importu i eksportu zestawia się w bilansie handlowym.

W skali państwa handel zagraniczny jest najczęściej regulowany przez politykę handlową, zmierzającą do wywarcia wpływu na handel zagraniczny ze względu na potrzeby gospodarki narodowej oraz do stworzenia warunków sprzyjających realizacji ustalonych założeń. Środkami polityki handlu zagranicznego są zwłaszcza cła opodatkowanie importu oraz stosowanie ulg przy eksporcie, kontyngentowanie zagranicznych obrotów towarowych, manipulowanie kursem waluty, gwarantowanie przez państwo kredytów eksportowych, finansowanie produkcji eksportowej. Celem stosowania tych środków jest zwykle ograniczenie importu i popieranie eksportu. W krajach obozu komunistycznego handel zagraniczny był monopolem państwa.

Poglądy na temat polityki handlu zagranicznego zmieniały się w procesie rozwoju gospodarczego. Przedstawiciele merkantylizmu byli zwolennikami regulacji handlu zagranicznego przez państwo — jej celem było uzyskanie nadwyżek eksportowych. Przedstawiciele ekonomii klas opowiadali się za wolną wymianą handlową i od XIX do pocz. XX wieku panował wolny handel międzynarodowy. Filozofia ta ustąpiła miejsca protekcjonizmowi gospodarczemu, który panował w okresie międzywojennym. Idee wolnego handlu ożyły jednak 1948 w Układzie Ogólnym w Spraw/ie Ceł i Handlu. Układ przyczynił się w pewnym stopniu do ograniczenia ceł, które o wiele szerszy zasięg