41160

Kilrasiewicz pisze, że: „sąone L.HM' ] świadectwem nie tylko odnowienia modelu prozy groteskowej znanej już wcześniej w literaturze, ale także ujawniających się na początku wieku XX tendencji ekspresjonistycznych. Jaworski buduje swój groteskowy świat z elementów rzeczywistości, proces jej deformacji ujawnia się na płaszczyźnie realiów, jednak wyłącznie prawie na płaszczyźnie językowej.

W „Historiach maniaków" do granic karykamry doprowadzone są: obsesja współkształtujących pejzaż persomfikacji. konkretyzacja pojęć abstrakcyjnych, litanijne nagromadzenia i powtórzenia, rozbudowane epitety, archaizmy, inwersje składniowe itd.

„Historie maniaków” w skrócie:

Parodia, groteska, drwina, „dziwność", programowy antyestetyzm (obejmujący m.in. młodopolską wizję artysty, zagadnienia ontologiczno-epistemologiczne).

-    Zabawowa koncepcja literamry, Bergsonowska pochwała śmiechu, świat zdegradowany i karykaturalny.

Parodiowanie młodopolskich epifanii, problemu zagadki bytu, przekonania o istnieniu ku śmierci.

-    Deformacja bohaterów w świecie pozornie realnym i rzeczywistym.

-    Estetyka kontrastu, „styl humorystyczny podobny do obryzgującego błotem przechodniów powozu" (określenia Karola Irzykowskiego) - oprócz opisów i porównali, eksponujących brzydotę pojawiają się elementy humoru i wrażenie lekkości z jaką autor prowadzi narrację.

-    Brak wyrazistego określenia czasu i tła dziejących się zdarzeń.

-    Łączność z dekadentyzmem - przez nudę. pesymizm, sceptycyzm i poczucie braku wartości.

-    Autotematyzm (np. „Amor milczący”) - dyskusje wewnątrz literackie, zabiegi programotwórcze -program turpistyczno-groteskowy.

-    bispiracja - Goya, prowokująca brzydotą fizyczną i moralną tragiczna drwina.

3. Wstęp Głowińskiego

-    Wstęp, zatytułowany „Sztuczne awantury”otwiera pseudo dialog, czy może raczej spór (z jednej strony „zarzuty": Anachroniczność utworów, stylistyczny nianieryzni, „ainorficzność, nieskladność, niekonsekwencja, opowiadania są tylko kupą bezładnie złączonych faktów”; z drugiej obrona (na każdy argument jest przećiwargument) nowatorstwo - zwłaszcza na tle ówczesnej polskiej prozy, świeżość wyrażona w stylu nadanie nowych sensów i kształtów temu co zmanierowane, opowiadania wymagają nowego sposobu lekniry, zmuszają do wysiłku intelektualnego i elastyczności.

-    Głowiński zwraca uwagę na to. że tekst „HM” znany jest tylko koneserom, miłośnikom młodopolskiej literatury (określenie „młody", „nowy" niebezpieczne - szybko ulegają przedawnieniu).

-    Jaworski - pisarz mit.

-    Głowiński odcina się od jednoznacznej oceny opowiadali, nie chce ich ani wywyższać, atu poniżać. Pisze, że „opowiadania te wymykają się ujęciom (i ocenom) jednoznacznym”. Obok siebie występują elementy wewnętrznie sprzeczne, zawikłane, tworzące nieoczekiwany, czasem zaskakujący splot.

Gra kontrastów, dysharmoiua, dysonanse stylistyczne i w doborze motywów, zszyty.

-    „HM” • ekstrakt z całego okresu Młodej Polski, naznaczone schyłkiem epoki. „Autor nie zdobył się na własny styl, ukształtował tylko pewne jego elementy, powstałe z łączenia tendencji przeciwstawnych, z wprowadzenia dysonansów tam. gdzie do tej pory panować miała estetyczna harmonia”

-    Młodopolszczyzna zarysowała krąg stylistycznych możliwości, określiła rozwiązania pozytywnie lub negatywnie.

-    Styl patetyczny:

*    w „HM” można znaleźć zdania, których autorstwo dałoby się przypisać prozaikom lubującym się we wzniosłości, ciężko byłoby jednak znaleźć sekwencje takich zdań.

*    młodopolanie - nieświadomie przekraczali granice wzniosłości (która przeradzała się w śmieszność), Jaworski - świadomie zachowuje elementy wysokiego stylu po to, by go obniżyć, zaprzeczyć mu

*    przykładowe formuły w „HM”: „Rycerze Chrystusa” przechodzą w „żołdaków Chrystusa”, poeci - „banda lirycznych śmierdziuchów”, autoanaliza - „grzebanie w duszy własnej”.

-    Wypowiedzi bohaterów właściwie nie różnią się od mowy narratora, jednolita stylistyka, wszystko podlega „regule obniżonej kwiecistości”

-    Przy wprowadzaniu stereotypów epoki zaznaczenie dystansu wobec nich. opisy przekształcające się w parodie (stereotypy sparodiowane) - Głowiński przytacza fragment tekstu i go opisuje.