- idea stworzenia trybunału stanu pojawiła się w latach 70-tych; marzec 1981 - pierwszy projekt przygotowany na Wydziale Prawa UW (inicjatywa obywatelska, przewodniczył M. Pietrzak), projekt przygotowany przez Stronnictwo Demokratyczne; 1982r. - projekt przygotowany przez kluby poselskie ówczesnych partii rządzących
- ustawa o Trybunale Stanu - marzec 1982r.
3. Akty prawne po 1989r.:
- Mała Konstytucja - 17 X I992r.
- XII 1992 - nowelizacja ustawy z 1982r.
- 6 IX 2001 - ustawa o zmianie ustawy o Trybunale Stanu (tekst jednolity w 2002)
- 29 VIII 2005 - kolejna nowelizacja
4. Aktualny stan prawny Podmioty odpowiedzialne:
- Prezydent (Marszałkowie Sejmu i Senatu, jeśli go zastępują), członkowie Rady Ministrów. Prezes NIK i NBP. Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, osoby kierujące ministerstwami, członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (Konstytucja 97 wyklucza kierowników' urzędów centralnych)
- prezydent i marszałkowie ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną i kamą wyłącznie przed Trybunałem
- członkowie RM - za naruszenie Konstytucji i ustaw oraz przestępstwa luz przestępstwa skarbowe popełnione z zw. z piastowanym urzędem (ale też przed powszechnymi, jeżeli sejm nie podejmie uchwały o pociągnięciu do odp. pized Trybunałem)
- pozostałe podmioty (zm. Prezes NIK) tylko za delikl konstytucyjny; za przestępstwa pized sądami powszechnymi
Cechy deliktu konstytucyjnego:
- działanie albo zanieclianie (realne dokonanie czynu)
- dokonanie pizez osoby wymienione przez Konstytucję
- czyn me jest przestępstwem
- czyn jest zawiniony (wina umyślna bądź nieumyślna)
- narusza Konstytucję lub ustawę (ale niekarną)
- dokonany w zw. z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie urzędowania Naruszenie konstytucji lub ustawy:
W zakresie swojego urzędowania - naruszenie dokonywane w ramach kompetencji oznaczonych w Konstytucji lub wr ustawach w odniesieniu do określonego podmiotu, ale są to naruszenia prawa -wadliwe akty stosowania prawa
W związku z zajmowanym stanowiskiem - oznacza działaiue podmiotu naruszające prawo, dokonywane dzięki zajmowaniu wysokiego stanowiska z korzyścią dla siebie (działania poza przyznanymi kompetencjami)
Tiyb stawiania pized Trybunałem:
- prezydent - tylko Zgromadzenie Narodowe; co najmniej 140 członków składa wniosek do Marszałka Sejmu
- pozostali - tylko sejm; wniosek składa prezydent, komisja śledcza (powołana na podst. Art. 111 Konstytucji 97) większością 2/3 jej członków lub co najmniej 115 posłów'
- Marszałek Sejmu przesyła wniosek dla przeprowadzenia dochodzenia do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej Sejmu; po uznaniu podstaw' Komisja przesyła do ZN (w wypadku prezydenta) lub do sejmu;