6445

podstawowego celu swej działalności wyposażenia uczniów w określony zasób umiejętności i wiadomości-zwłaszcza zawodowych Tak więc szkoła współczesna nawet najlepsza nie przygotowuje absolwentów do życia i nie daje im kompetencji do pracy w określonym, wybranym przez siebie zawodzie jak to miało miejsce wcześniej. To też koniecznością staje się kontynuowanie kształcenia przez całe życie.

W okresie kształcenia przedzawodowego znaczącą rolę odgrywa rodzina i środowisko lokalne. W środowisku rodzinnym dziecko kształtuje pierwsze nawyki i umiejętności. Na początku są to działania o charakterze samoobsługowym, następnie praca na rzecz rodziny, często bardzo odpowiedzialna. Umożliwiają one zarówno kształtowanie odpowiedniego stosunku do pracy, ale też prowadzą do wykształcenia pożądanych cech osobowych przydatnych w późniejszym życiu, a szczególnie w pracy zawodowej. Można powiedzieć, że wychowanie naturalne- wykonywanie przez dziewczynki zajęć typowo kobiecych (pomaganie matce w prowadzeniu domu), a przez chłopców zajęć typowo męskich (pomoc przy naprawie urządzeń gospodarstwa domowego, prowadzeniu ogródka itp.) nie straciło na znaczeniu. Mimo, że czynności tego typu nie przygotowują bezpośrednio do zawodu, to kształtują pewne bardzo ważne cechy: odpowiedzialność za swoją pracę i jej konsekwencje, systematyczność pracy, dokładność, doprowadzanie pracy do końca, przestrzeganie zasad, utrzymywanie ładu na stanowisku pracy, umiejętność organizowania pracy i innych Poza kształtowaniem naturalnych umiejętności widoczna jest tendencja dbania rodziców o wszechstronny rozwój dziecka już od najwcześniejszych lat. Doskonałym przykładem niech będzie „codzienne głośne czytanie”, podsuwanie im określonego typu zabawek (puzzle, gry dydaktyczne itp.- rozwijających wyobraźnię, twórczość, logiczne myślenie), obecność w otoczeniu dziecka już od najmłodszych lat najnowocześniejszych urządzeń technicznych. W wielu wypadkach to dzieci uczą swoich rodziców, czy sąsiadów korzystania z komputera i Internetu, programowania sprzętu audiowizualnego, obsługi telefonu komórkowego, czy kserokopiarki. Rodzice dbają również o wykształcenie zainteresowań u swoich dzieci dając im możliwość uczestniczenia w dodatkowych zajęciach pozaszkolnych tj. nauka gry na instrumencie muzycznym, kursy tańca, języków obcych i wiele innych.

Kolejnym etapem systematycznego kształcenia przez wiele lat jest, szkoła podstawowa, która w 1999 r. została zredukowana do sześciu lat oraz trzyletniego gimnazjum. Oba te typy szkół są w zasadzie szkołami ogólnokształcącymi. Zasadniczym zadaniem szkoły podstawowej jest wyposażenie dzieci w podstawy wiedzy i umiejętności, a także w dyspozycje kierunkowe, umożliwiające dalsze kształcenie prowadzące do zdobycia określonych sprawności, niezbędnych do wykonywania pracy zawodowej. Ukończenie tej szkoły nie daje żadnych formalnych uprawnień zawodowych ponieważ nie naucza się w niej przedmiotów zawodowych ani specjalistycznych. Pomimo tego stawianych jest przed nią wiele zadań wprowadzających dzieci i młodzież w świat pracy. Występuje szereg związków pomiędzy kształceniem ogólnokształcącym, a zawodowym dotyczą one głównie teoretycznych podstaw techniki oraz elementów preorientacji i orientacji zawodowej. Są to zadania powierzane głównie nauczycielowi przedmiotu „technika”.

Na podbudowie gimnazjum realizowane jest kształcenie w trzyletnich liceach ogólnokształcących sprofilowanych ogólnie lub zawodowo. Równolegle pewien odsetek absolwentów gimnazjów pobiera naukę w zasadniczych szkołach zawodowych (dwuletnich). Zasadnicza zmiana w systemie kształcenia zawodowego wiąże się ze zmniejszeniem rozmiarów kształcenia na poziomie zasadniczym na rzecz kształcenia na poziomie średnim. Wśród ogólnej liczby szkół ponadpodstawowych ma miejsce zwiększenie liczby liceów ogólnokształcących. Nie dają one uprawnień zawodowych, ale odsuwają decyzje wyboru zawodu o kolejne cztery lata i koncentrują się na przygotowaniu swoich uczniów do studiów wyższych. Dzięki temu młodzież ma szanse zdobywać rozleglejszą wiedzę- przez co poszerza swój światopogląd i możliwie świadomie decydować o dalszej drodze swojego kształcenia. Obok liceów ogólnokształcących średnimi szkołami są licea zawodowe i technika. Nauka w liceach zawodowych trwa cztery lata. Ich absolwenci uzyskują dyplomy pracowników wykwalifikowanych i maja możliwość zdawania egzaminu dojrzałości. Ukończenie teclinikum, które jest szkołą pięcioletnią wiąże się natomiast z uzyskaniem tytułu zawodowego technika i też daje możliwość zdawania matury. Od kilku lat pracują również licea techniczne. Są to szkoły o statusie liceów ogólnokształcących realizujące obok klasycznego programu nauczania dodatkowo blok przedmiotów z zakresu jednego z czternastu profili pracowniczych. Dodatkowe przedmioty nauczania służą wyposażeniu uczniów w umiejętności, które mogą stanowić później podstawę do szybkiego uzyskania uprawnień zawodowych w różnych formach edukacji dorosłych.

Koncepcja kształcenia ustawicznego stawia w nowym świetle dotychczas wyodrębnione ogniwa systemu oświaty i wychowania a wchodzące w skład formalnego systemu. Rodzi ona konieczność nieco innej ich interpretacji a w szczególności zarysowania nieco innego statusu znaczeniowego włączonych do niego elementów- począwszy od wychowania przedszkolnego a na oświacie dorosłych skończywszy.