100389

ANTROPOLOGICZNE ZAINTERESOWANIE KULTURĄ LUDOWĄ

Nurt lokalny to - obok pozaeuropejskich kultur pierwotnych - typ Inności, skierowany ku kulturze ludowej (chłopskiej) w państwach cywilizowanych.

W Polsce było to ludoznawstwo, przekształcone w etnografię, a potem etnologię

Pojęcie postępu dotyczyło nie tylko świata w skali globalnej, ale także struktury samych społeczeństw europejskich.

W naszym kręgu kulturowym postęp kojarzony był o walkę o prawa człowieka i obywatela. A to zwróciło uwagę na lud - sferę narodu, stanowiącą podstawę nowoczesnego państwa.

Lud stał się zatem obiektem badań. Początkowo badania te miały charakter topograficzno-statystyczny. Badanie liczebności, rozmieszczenia, podstaw bytowych miało uzasadnić rolę ludu jako fundamentu państwa.

Potem rozszerzono zainteresowania badawcze także i na wytwory człowieka z ludu - czyli kulturę ludową. Uznawano ją za niską, zacofaną i pełną zabobonów; poznać należało ją po to, aby zmienić, ulepszyć, oświecić, zbliżyć do kultury elitarnej.

W oświeceniowej Polsce kultura ludowa była uważana za ostoję polskości, stąd program badania, utrwalania i podtrzymywania historii narodu, w tym także pospólstwa (Hugo Kołłątaj 1802). Tylko wśród ludu przetrwały pierwiastki polskości nieskażone kosmopolityzmem.

Nastawienie to przetrwało nawet mimo uświadomienia sobie, że archaizm kultury ludowej jest pozorny.

W ten sposób kultura ludowa stała się formą bliskiej Inności,

odpowiednikiem kultury pierwotnej charakterystycznej dla dalekich lądów i ich mieszkańców.

Kluczowe dla antropologii pojęcie Inności obejmuje więc zarówno:

-    egzotykę dalekich krajów i narodów,

-    pobliskie kultury nieelitarne, tajemnicze i mało znane.

Badanie Inności przez pryzmat pojęcia kultury:

próba odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób zunifikowana natura człowieka egzystuje w tak wielu ludziach zakorzenionych w odmiennych tradycjach.

Dziś antropologia to już nie tylko owe dwie sfery: antropolog reprezentuje określone spojrzenie na kulturowy obraz świata i szuka odpowiedzi na pytanie przyczyny jego charakteru.