100639

Prasoznawstwo, jego rozwój, przedmiot badań, ośrodki badań prasoznawczych

Nauka (wiedza) o prasie traktowanej początkowo jako prasa drukowana, później jako ogół periodycznych środków masowego przekazu. Główne kierunki badań prasoznawczych to studia nad:

a)    nadawcą (dysponentami prasy, redakcjami dziennikarzami itp.)

b)    zawartością (treściami i formatami przekazów);

c)    samymi mediami (gazetami, czasopismami, programami radia i telewizji jako kanałami komunikacji);

djpublicznością (czytelnikami gazet i czasopism, słuchaczami radia i telewidzami); e)skutkami (konwencjami oddziaływania) mediów.

Za główne metody badań prasoznawczych uchodzą: ilościowa, systematyczna analiza zawartości mediów oraz ankietowe badania zasięgu odbioru poszczególnych mediów oraz struktury ich publiczności i jej opinii; ponadto w badaniach prasoznawczych stosuje się też metody właściwe takim naukom społ., jak: językoznawstwo ( badania perswazyjności i zrozumiałości języka), nauka o literaturze (gatunki dziennikarskie), psychologia, socjologia, ekonomia, prawo i inne. Najdawniejsze przykłady zainteresowania badawczego prasą pochodzą z Niemiec, gdzie 1916 powstała pierwsza w świecie badawcza placówka prasoznawcza. W Niemczech też przeprowadzono pierwsze badania czytelnictwa prasy.

W Polsce najwcześniejsze świadectwa refleksji nad społ. rolą prasy pochodzą z końca XIII w.; pionierami, prasoznawstwa polskiego byli w XIX i XX w. S. Czarnowski, J. W. Dawid i S.T. Jarkowski-twórcą Tow. Wiedzy Prasowej (1938) i Pol. Inst. Prasoznawczego 1945-46). Współczesne prasoznawstwo polskie nawiązujące do standardów zach. stworzyli: M. Kafel i L. Tetlowska. W 1958-94 r. badania nad dziejami mediów w Polsce prowadziła Pracownia Historii Czasopiśmiennictwa Pol. (w IBL PAN, od 1994 Pracownia Komunikacji Lit. PRL), która 1962-76 wyd. „Rocznik Czasopiśmiennictwa Polskiego" przemianowany na „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej" (1977-93). Najważniejsze centra prasoznawstwa w Polsce to Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego i Ośrodek Badań Prasoznawczych (zał. 1956, do 1990 na UJ), który od 1958 r. wyd. kwartalnik „ Zeszyty Prasoznawcze".

OŚRODEK BADAŃ PRASOZNAWCZYCH

założona 1956 w Krakowie placówka badawcza ówczesnego ZG RSW "Prasa", prowadząca analizy rozpowszechniania i odbioru prasy, jej treści i języka, szaty graficznej, dokumentację bibliograficzną, klasyfikację rodzajową; początkowo też badania historii prasy polskiej; prowadzi też sondaże opinii społ.; pod dyrekcją I. Tetelowskiej i następnie W. Pisarka zdobył uznanie międzynar.; liczne wydania książkowe, m.in. reedycja pierwszej polskiej gazety "Merkuriusz Polski", Encyklopedia wiedzy o prasie; od 1958 kwartalnik "Zeszyty Prasoznawcze"; od 1990 włączony w skład UJ; wydaje co roku "Katalog mediów polskich".