Od czasów Piotra Kanizjusza nazwa: teologia pastoralna, nie została sprecyzowana metodologia nauki pastoralnej.
Narodziny pastoralnej miały miejsce w XVIII w. w 1774r (pojawiła się pierwszy raz w programie wyższych studiów). A w 1777r zaczęto wykładać teologię pastoralną.
Cesarzowa Maria Teresa podjęła decyzję wprowadzenia szkolnictwa wyższego (najważniejszym wydziałem pierwszych uniwersytetów był wydział teologiczny i filozoficzny; reforma szkolnictwa musiał objąć teologię) na terenie monarchii Austro-Węgierskiej. W reformie brali udział wybitni ludzie, m.in. Stefan Rautenstrauch. którego projekt wybrała cesarzowa a który mówił o swoistym poddaniu Kościoła władzy świeckiej. W swoim projekcie opat wprowadza nową dyscyplinę, którą nazywa teol.pastoralną 1774r.
Nastąpiła opozycja blokująca realizację projektu - ze str. Kościoła katolickiego na terenie Monarchii Ausrto-Węgierskiej. Maria Teresa chciała podnieść poziom intelektualny duchowieństwa, by podnieść poziom wiernych, ale też mieli być oni posłuszni cesarzowej -na wzór sprawnych urzędników państwowych.
Biskupi zasiadali w senacie, mogli „zablokować” realizację tego projektu. Przeciwstawili się chyba głównie ze względu na to, że do nauczania teologii wymagane było zezwolenie biskupów [jak dziś]; cesarzowa nie konsultowała projektu reform dot, teologii z biskupami, a powinni mieć decydujący głos.
Po pewnym czasie biskupi cofnęli veto - cesarzowa uznała ich kompetencje jeśli chodzi o nauczanie teologii - w 1777r zaczęto w Wiedniu wykładać teol pastoralną.
Rautenstrauch dał plan dyscypliny - nie tylko powiedział, że powinien być wykładany nowy przedmiot; dał tradycyjną definicję dotyczącą tylko kapłanów.
Definicja: „nauka o obowiązkach i zadaniach pasterza /duszpasterza/ duchowieństwa”
Obecna def: nauka o urzeczywistnianiu Kościoła w teraźniejszości, wszyscy mają udział w tej misji Kościoła.
PLAN TEOLOGII PASTORALNEJ RAUTENSTRAUCHA (pierwszy projekt nowego przedmiotu)
wprowadzenie:
opis Urzędu Pasterskiego obowiązki Urzędu Pasterskiego pojęcie teologii pastoralnej
główne części teologii pastoralnej (wprowadzenie nauczania w jęz ojczystym -dotąd była łacina)
literatura i źródła teologii pastoralnej
Podział wg trzech obowiązków Kościoła (podział refleksji pastoralnej).
1 część - o obowiązku nauczania - magisterium
2 część - obowiązek administrowania i szafarstwa (sakramentów) - ministerium
3 część - obowiązek budowania - regimen
ad 1. nauka wiary i obyczajów: katechetyka, chrzęścijańska pobożność, homiletyka, zagadnienie prawa kanonicznego
ad 2. wg siedmiu sakramentów - odpowiedzi: komu udzielać i w jakim wieku.
Jak przygotować do godnego przyjęcia - W jaki sposób udzielać (obrzędy)
2