104867

Powstanie republiki ma bezpośredni związek z wybuchem rewolucji listopadowe! pod koniec I wojny światowej. Ostatni rząd Cesarstwa kierowany przez księcia Maksymiliana Badeńskiego przeprowadził próbę wprowadzenia rozwiązali parlamentarnych do konstytucji Rzeszy w celu uzyskania lepszych warunków zawarcia pokoju z państwami ententy. Podjęcie reform mających doprowadzić do demokracji parlamentarnej w Niemczech były warunkiem państw ententy. a w szczególności prezydenta USA Woodrowa Wilsona, rozpoczęcia negocjacji pokojowych. W swej odpowiedzi na memieckąpropozycję rozejmu prezydent stwierdził, że me rozmawia się o warunkach zawarcia pokoju z militarystami i monarchistycznymi autokratami. a odrzucenie warunku doprowadzi do kapitulacji Niemiec. Decyzja dowództwa marynarki cesarskiej o próbie doprowadzenia do jeszcze jednej bitwy z Royal Navy. podjęta już po wysłaniu prośby o rozejm. spowodowała bunt marynarzy w Kilonii i rewolucję listopadową, która przypieczętowała los Cesarstwa.

9 listopada 1918 roku Maksymilian Badeński ogłosił abdykację cesarza Wilhelma 11 i powierzył urząd kanclerza Friedrichowi Ebertowi. Tego samego dnia Philipp Scheidemann proklamował republikę demokratyczną, czym wyprzedził o dwie godziny lewicowych radykałów Karla Liebknechta. którzy proklamowali republikę socjalistyczną. Rada Deputowanych Ludowych, tymczasowy rząd złożony z przedstawicieli SPD i USPD. zapewniła sobie poparcie nowego naczelnego dowództwa sił zbrojnych pod dowództwem Wilhelma Groenera (pakt Eberta-Groenera) i rozpoczęła działalna zmierzające do szybkiego przeprowadzenia wyborów do zgromadzenia narodowego, które miało uchwalić nową konstytucję.

Rząd ten upadł już w grudniu 1918 roku w wyniku sporu o sposób postępowania wobec członków Związku Spartakusa, którzy starali się doprowadzić do wprowadzenia republiki rad. Podczas kontrrewolucyjnych czystek przeprowadzanych przez regularne oddziały wojska oraz Freikorps w połowie stycznia 1919 kawaleria gwardii porwała i zamordowała Różę Lusemburg i Karla Liebknedua

ledytnil Konstytucja

Wybory do zgromadzenia narodowego odbyły się 19 stycznia 1919 roku. Zgromadzenie zebrało się po raz pierwszy 6 lutego w Weimarze. Wybrano to miasto ze względu na niepokoje w Berlinie, które mogły zagrażać bezpieczeństwu i niezależności deputowanych. Głównym zadaniem zgromadzenia było wypracowanie i uchwalenie konstymcji wprowadzającej w sposób legalny ustrój demokratyczny.

Istotny wkład do projektu nowej konstytucji wniósł lewicowy liberał i późniejszy minister spraw wewnętrznych Hugo Prenft. Jeszcze podczas wojny przedstawił on propozycję modyfikacji obowiązującej wówczas konstymcji Rzeszy i przez to uchodził za przeciwnika państwa autorytarnego i zadeklarowanego demokratę. W uzasadnieniu swojego projektu napisał: "Lud niemiecki zamienić na zdolny do samookreślenia naród niemiecki, poraź pierwszy w niemieckiej lustorii zrealizować podstawową zasadę: władza państwowa należy do narodu - oto jest myśl przewodnia niemieckiej konstymcji z Weimaru...” Ta wypowiedź pokazuje, jakie nadzieje pokładano w nowym ustroju państwa i jego konstytucji.

Projekt wywołał jednak ożywione dyskusje pomiędzy rozmaitymi obozami politycznymi, ponieważ prawie wszystkie elementy polityczne dawnego Cesarstwa traciły znaczenie, przez co nowa konstymcja przedstawiała sobą bardzo głęboką cezurę historyczną,

31 lipca 1919 konstytucja została przyjęta w swojej ostatecznej formie, a 11 sierpnia podpisana przez prezydenta Friedricha Eberta. Rząd uznał ten dzień za święto narodowe.

Konstytucja miała wprawdzie charakter demokratyczny, była jednak przez wielu traktowana jako wypracowany przez przeciwne sobie obozy kompromis, co utrudniało identyfikację z konstytucją. Z drugiej strony konstytucja wprowadzała regulacje, które miały zapobiegać próbom jej obalenia nawet przez narodowych socjalistów.

Zobacz: KpgtffflłT/fl weimarska

[edytuj) Lata kryzysu

Od swego zarania młoda republika była obiektem ataków skrajnej prawicy i lewicy. Lewica zarzucała socjaldemokratom zdradę ideałów ruchu robotniczego z powodu współpracy z dawnymi elitami. Prawica obciążała twórców republiki odpowiedzialnością za klęskę w pierwszej wojnie światowej.

Pucz Kappa w marcu 1920 poddał republikę pierwszej próbie. Freikorps dowodzony przez generała Waldiera von Luttwitza zajął berlińską dzielnicę rządową i mianował Wolfganga Kappa kanclerzem Rzeszy. Legalny rząd wycofał się początkowo do Drezna, a potem do Stuttgartu i stamtąd wezwał do strajku generalnego przećiwko puczystom. Próba przewrotu nie powiodła się. Decydujące okazało się stanowisko biurokracji miiusterialnej.

2