107510

Z Czechosłowacją również były problemy- kłopotliwy był przede wszystkim konflikt o Śląsk Cieszyński. Czechosłowacja z poparciem Francji rościli prawa do całego Śląska (stad atak w styczniu 1919- nawet po zawieszeniu broni Czechosłowacy nie akceptowali żadnej linii demarkacyjnej. w końcu powstały rokowania bilateralne). Rozmowy krakowskie nie dały jednak rezultatu, więc postulowano przeprowadzenie plebiscytu.

d.    Polska dyplomacja na konferencji w Paryżu

Wysiłki MSZ przesuwały się w stronę Paryża. Pozycję Polski osłabiały 2 ośrodki dyplomatyczne: KNP oraz MSZ w Warszawie. Z czasem, kiedy rosła pozycja MSZ, Paderewski wrócił do Polski jako minister, by utworzyć rząd koalicyjny. To rozwiązało wszelkie trudności. Polska została uznana przez, w pierwszej kolejności, USA, Francję, UK. i Włochy. Ponadto pojawiła się możliwość przekształcenia misji KNP w normalne placówki. Polska delegacja (Dmowski. Paderewski. Grabski) określana była jako „o ograniczonych interesach" i broniła spraw dot Polski. Określiła ona zarys programu terytorialnego (Romer); przygotowywano wydawnictwa dot. polskich roszczeń oraz utworzono Naradę Delegacyjną przyjmującą sprawozdania delegacji. W wyniku konfliktów wew. delegacji. KNP musiał się rozpaść.

Komisja ds. Polski miała propolskiego przewodniczącego Ambona. Dmowski delegowany był do przedstawienia sytuacji polskiej:

—    zagrożenia Niemiec w Wlkp.. Ukraińców w Galicji;

-    prosił o udzielenie pomocy i sięgał do argumentu bolszewickiego- twierdził o granicach z 1772 oraz niezbędności dostępu do morza wraz ze Śląskiem Cieszyńskim, Prusami Zach., oraz pasem do zabezpieczenia Gdańska i unii realnej z Litwą;

Propozycje Komisji były korzystne dla Polski: Śląsk, Poznańskie, Pomorze Gdańskie, pas za Wisłą. Niekorzystny był tylko plebiscyt na Warmii i Mazurach. Lloyd George zaprotestował wobec chęci przyłączenia do Polski zbyt wielu ziem niemieckich, dlatego też sprawę polską przyłączono do dyskusji ogólnej (UK była „klientem" Francji* trzeciorzędny partner dla Polski). Wielka Czwórka zgodziła się na autonomię dla Gdańska i przyłączenie Kwidzynia i okolicy do Prus (nie pomogły tutaj nawet zabiegi Paderewskiego). Wobec tej decyzji, doszło do niemieckich protestów dot. Górnego Śląska- dlatego też UK zadecydowała o plebiscycie tam. Jakby tego było mało. Wilson chciał również włączyć Polskę w spłatę odszkodowań niemieckich (2,5mld marek).

Oprócz tego, delegacja polska musiała zwalczać niechętne sobie wpływy: stanowiska kół żydowskich i białych emigrantów rosyjskich.

Kolejny problem, to groźba ataku ze strony Niemiec- sytuacja uspokoiła się jednak wraz z podpisaniem traktatu pokojowego (marszałek Foch).

Kolejnym ciosem dla Polski była kwestia traktatu ochrony mniejszości narodowych- zignorowano polskie roszczenia (to pokazywało jeszcze słabość młodej, polskiej dyplomacji).

e.    Konflikt z Rosją Sowiecką

Polska dla „czerwonej" Rosji była przeszkodą w szerzeniu komunizmu na Zach.- dlatego zrozumiałe, że Polska nawiązała SD z Rosją. Po wojnie miejsce Rady Regencyjnej w Moskwie, zajął Polski Komitet Wygnańczy (krytyka Wasilewskiego, ze względu na zbytnie zbliżenie się wojsk bolszewickich do granicy polskiej). Stosunki zaogniło także zamordowanie delegatów rosyjskiego czerwonego krzyża, za co wina spadła na Polskę. Zgodzono się jednak na wysłanie przedstawiciela do Rosji (Więckowski), który:

Zwolnił zakładników polskich;

Złożył ofertę przeprowadzenia plebiscytów na ziemiach wschodnich;

Uzyskał zgodę na zwolnienie zakładników przez Finlandię;

W tym czasie ruszyła polska ofensywa na wschód, by zahamować bolszewickie plany rewolucyjne. Rozpoczął się okres jawnej wrogości: areszt obywateli, wojna dyplomatyczna i groźby.

W trakcie wojny domowej w Rosji. Ententa faworyzowała „białych", zatem na Polskę kierowano presję współpracy z białymi, mimo przeciwnych przekonań Naczelnika (wolał bolszewików- socjaldemokratów), ale dla zachowania pozorów prowadzono rokowania. Z czerwoną Rosją. Polska również toczyła wojnę (nie chciano uznać naszej wschodniej granicy), chociaż okazywano deklaracje pokoju (do Polski przybył nawet Julian Marchlewski z propozycją plebiscytu na ziemiach spornych. W zamian za to, Polacy zaproponowali marsz na Moskwę i wysłanie 500tys. swoich żołnierzy). Jednocześnie trwały poufne rozmowy z Rosją Sowiecką w Mikaszewiczach: zobowiązanie wypuszczenia wszystkich zakładników- nie doszło jednak do sojuszu To powodowało, że rok 1920 stał pod groźbą konfliktu z Rosją. Dlatego też. Polska podjęła kroki ku zawarciu wspólnej akcji z Łotwą wymierzoną w wyzwolenie Dynenburga. Do Warszawy zjechali się przedstawiciele wszystkich państw będących w stanie wojny z Rosją: Finlandia, Łotwa, Rumunia. Ukraina. Efekty przyniosły tutaj tylko rozmowy z Ukrainą (Petlura)- umowa polityczno- wojskowa, która potwierdzała brak dobrych stosunków polsko- rosyjskich. Patek wysłany został do Francji by sondować opinię i ewentualną pomoc (UK odmawiała Polsce pomocy). Między Rosją a Polską nadal zachowywano pozory (wymieniono jeńców)- sztuczne rokowania pokojowe; a w rzeczywistości przygotowania do działań wojennych. W tym czasie Patek wyjechał na Zachód by stworzyć odpowiednią atmosferę dyplomatyczną (poszukiwanie wsparcia na konferencji w Spa. Otrzymano jedynie mgliste obietnice pomocy w zamian za linię Cirzona. jako wschodnią granicę; oraz decyzje Ententy dot. granicy z Litwą. Galicją, podziałem Śląska- niesprawiedliwym, i Gdańskiem) - jego następcą zostaje Eustachy Sapieha. Niespodziewana pomoc przyszła ze strony Węgier (Rumunii nie wciągano w wojnę, bo była militarnie słaba). Jednocześnie odbył się nieprzychylny plebiscyt na Warmii i Mazurach. Wobec tego podjęto bezpośrednie rokowania pokojowe- propozycja pokoju była jednak nie do przyjęcia (początkowo przerwane przez brak pełnomocnictw, przeniesione zostały do Rygi). Jako, że zobowiązania ze Spa nie zostały wypełnione to Polska przekroczyła linią Curzona (wtedy to działania zaczepne Litwy spotkały się z odpowiedzią Polski w rejonie Suwalszczyzny). Mimo szybkiego rozejmu Polska chciała odzyskać Wilno, dlatego upozorowano bunt dywizji przeciwko Piłsudskiemu pod przewodnictwem Żeligowskiego- utworzona w wyniku tego Litwa Środkowa została włączona do Polski.

f.    Traktat ryski

Rokowania polsko-sowieckie rozpoczęły się w sierpniu 1920 roku w Mińsku, w sytuacji zagrożenia przez wojska sowieckie niepodległości Polski. Delegacji polskiej przewodniczył wiceminister spraw zagranicznych, Jan Dąbski, a delegacji sowieckiej Karlis Daniśevskis. Jesienią 1920 roku negocjacje zostały przeniesione na grunt neutralny do Rygi (Łotwa), a Daniszewskiego zastąpił Adolf Joffe. Po zwycięstwie w bitwie warszawskiej i kampanii niemeńskiej polska delegacja miała znacznie korzystniejsze karty w swych rękach. Jako przedstawicieli RP do Rygi wysłano Jana Dębskiego, Henryka Strasburgera i Leona Wasilewskiego.