108091

2

Ogólny kierunek rozwoju polskiej fleksji polega przede wszystkim na upraszczaniu systemu fleksyjnego, czyli zmierza od komplikacji (wielość typów i podtypów fleksyjnych w języku psi.) do uproszczenia. Wyjątkowo tylko można mówić o nowej komplikacji systemu, np. powstanie kategorii żywotności (początki synkretyzmu D. i B. lp. rzeczowników męskich już w epoce psi.) i kategorii męskoosobowości (doba średniopolska).

3) Przyczyny zmian morfologicznych:

a)    zmiany fonetyczne (np. zanik spółgłosek w wygłosie w związku z prawem sylaby otwartej doprowadził do dużych zmian w psi. fleksji),

b)    wyrównania analogiczne, w tym wyrównania końcówek, np. -om w Glmn. rzeczowników wszystkich rodzajów, oraz wyrównania tematów fleksyjnych (por. stp. bodze, boże, boga),

c)    inne sporadyczne (np. możliwość wpływu światopoglądu człowieka na system morfologiczny) - mało możliwe.

Fleksja imienna - deklinacja rzeczowników - wprowadzenie

Kategorie gramatyczne fleksji imiennej

Język psi. miał w zakresie deklinacji, czyli fleksji imiennej kategorie gramatyczne:

a)    liczby (lp., lpdw. - do XVI w., zanik w języku polskim, dziś tylko jej ślady w niektórych formach, np. oczy, uszy, rękoma), lmn.

b)    rodzaju (pierwotnie 3 podstawowe: m., ż., n., w polszczyźnie nowe rodzaje czy podrodzaje: męskożywotny, męskoosobowy),

c)    przypadka (siedem przypadków).

Ciekawostka

Dualis (tj. lpdw.) jako żywa kategoria gramatyczna zachował się tylko sporadycznie w językach słowiańskich: tylko w językach łużyckich i w języku słoweńskim.

System typów deklinacyjnych, dość już uproszczony w późnym okresie psł. w stosunku do języka pie., uległ w języku staropolskim dalszym uproszczeniom i przekształceniom.

Podstawa rozwojowa deklinacji rzeczowników