108449

Korelat - jedno z pojęć, jeden z przedmiotów wzajemnie od siebie zależnych i wzajemnie

uwarunkowanych (wg „Słownika wyrazów obcych”).

Korelaty dziedzictwa kulturowego nie oznaczają składników owego dziedzictwa, chodzi o

korelaty reakcji psychicznych, do których dyspozycje przekazywane są jako kulturowe

dziedzictwo grupy. Mogą to być korelaty podwójne. Z jednej strony bowiem, w skład

dziedzictwa kulturowego wchodzi technika i styl wytwarzania, z drugiej strony, wzory reagowania na wytworzone już przedmioty, a więc sposób użytkowania narzędzi i budowli,

sposób korzystania z książek, przekazywany tradycyjnie sposób reagowania uczuciowego i

umysłowego na poszczególne dzieła sztuki itd.

Jeśli chodzi o przedmioty takie jak narzędzia czy przedmioty codziennego użytku, to

uznanie ich za korelaty, a nie za składniki kulturowego dziedzictwa grupy, nie napotka za-

zapewne trudności^. Przedmioty, którym przypisujemy wartość indywidualną, znajdują się pod tym względem w innej sytuacji.

Indywidualna postawa względem np. przedmiotu, utworu (np. „Pana Tadeusza") nie wchodzi w skład dziedzictwa grupy. Chodzi przede wszystkim o postawy typowe dla poszczególnych grup. Ogólnym elementem tych wszystkich dziedziczonych w poszczególnych

środowiskach postaw jest poczucie wartości. Indywidualna wartość przedmiotu legitymuje

właśnie troskliwe przechowywanie specjalnej postawy względem tego właśnie przedmiotu. Na dziedzictwo kulturowe składają się dyspozycje o bardzo różnym stopniu konkretności. Z jednej strony, mamy tam dyspozycje, które dotyczą bardzo szerokich klas przedmiotów czy sytuacji, z drugiej strony - dyspozycje, które mogą odnosić się do jednego tylko

przedmiotu, takiego np. jak Wawel czy jakaś rzeźba Dunikowskiego. Z jednej strony,

wchodzą w grę tylko pewne ramowe wzory zachowania się w różnych sytuacjach, pewien

„styl życia", normy etyczne, ogólne upodobania, sposoby myślenia - z drugiej, środowisko

kulturowe dysponuje nas do pewnych konkretnych przeżyć przekazując poszczególne sądy

czy wyobrażenia oraz sposoby emocjonalnego reagowania na pewne konkretne ruchy i

słowa czy na pewne przedmioty materialne, które się w danym środowisku przechowuje.

Przekazywanie wzorów prażyć o konkretnej treść! należy do tyęh wła$ęiwg§ęi dziedzi-