109386

zmieniać idąc w ślad za przemianami społeczno- ekonomicznymi. Architekci pozostawiali je budowniczym, poświęcając się natomiast wyłącznie pracy nad elewacjami. W wykształceniu architekta dominowały przedmioty artystyczne- rysunek, malarstwo, ideą było wyedukowanie człowieka wrażliwego na sztukę przeszłości oraz potrafiącego sprawnie zestawiać ze sobą elementy stylów na fasadadzie budynku. Budowniczy odtwarzali, zestawiali style dawne. Styl jest zjawiskiem związanym z życiem danego społeczeństwa, temperamentem, obyczajami, a także krajobrazem, klimatem, regionem. Trzymanie się stylów minionych epok, wpłynęło na brak wykształcenia własnego, odpowiadającego zapotrzebowaniom ówczesnym. Architektura każdej epoki ma do spełnienia zadania jakich nie miały epoki wcześniejsze.

Wiek XIX- wiek rewolucji przemysłowej, spowodował, że ludność wiejska masowo zaczęła osiedlać się w miastach. Rozrastające się miasta potrzebowały obiektów użyteczności publicznej - dużych, jasnych sal wykładowych, muzealnych, bibliotecznych, szpitalnych, sądowych. Wtłaczanie zespołów tych wnętrz w bryłę zapożyczoną z innej epoki często pociągali za sobą upośledzenie funcji budynku.

Rewolucja przemysłowa nie była momentem zwrotnym w historii architektury. Nowe materiały konstrukcyjne wprowadzali i wykorzystywali głównie inżynierzy- konstruktorzy. Wyrób maszynowy nie był chwilą przełomową dla narodzin nowej estetyki. Ograniczenia jakie pociągała ze sobą masowa produkcja nie narzuciły przedmiotom nowej formy. Przemysł potrafił doskonale podporządkować się nowemu stylowi, zalewając rynek serialnie produkowanymi ozdobami, datelami. Odbijało się to na jakości wykonania i materiałach używanych do wykonania przedmiotu. Sprzedawano fryzy i gzymsy z tektury i gipsu, meble sosnowe malowane na „machoń", beton natomiast zastępował kamień ciosany w elewacji. Negatywny stosunek historyków sztuki do architektury XIX stulecia spowodował brak dogłębnych studiów nad nią samą, jak i nad pracami wybitnych przedstawicieli historyzmu.

Cyprian Godebski w 1875 tak opisał historycyzm: „Ludzie, których zwykliśmy uważać za ludzi dobrego smaku i gustu, są to zazwyczaj zbieracze: antyki, odrodzenie, gotyki- wszystko to tam pomieszane; słowem posiadamy zabytki ze wszystkich stuleci oprócz naszego- objaw to dziwny i w żadnej epoce nie spotykany. Eklektyzm jest naszym hasłem, naszą wybitną skłonnością, wszsytko bierzemy i przyjmujemu, tamto bo wygodne, inne znów, bo starożytne, inne jeszcze bo dziwne i szpetne nawet; żyjemy wśród samych prawie szczątek, jak gdyby bliskim był już prawie koniec świata. Zjawisko to widoczne jest we wszystkich sztukach.”

Fazy rozwojowe

W historii architektury historyzmu można rozróżnić trzy fazy rozwojowe: historyzm romantyczny (do około 1870), ścisły histoiyzm (około 1870-1890) i późny histoiyzm (po 1890).

• Historyzm romantyczny stopniowo wyparł klasycyzm. Preferowanymi stylami były neogotyk i neorenesans, jednak wiązano ze sobą elementy nie występujące w poszczególnych stylach, tak że twórczość nie oznaczała wiernego naśladowania poszczególnych stylów, lecz subiektywną interpretację. Pojawiały się też motywy pozaeuropejskie (np. bizantyjskie lub mauretańskie).