77770

Uważano, że prowadzi on do skostnienia prawa, że nie nadąża za przemianami społecznymi. Szczególnej ostrej krytyce został poddany, wyrosły na gruncie pozytywizmu, niemiecki kodeks BGB za jego formalizm i indywidualizm, za niedostosowanie do potrzeb życia, sankcjonowanie niesprawiedliwości społecznej.

5. Reformy I Konstytuanty we Francji:

a)    Deklaracja praw człowieka i obywatela.

b)    Uchwały w sprawie likwidacji feudalizmu - Zniesienie przywilejów szlachty oraz powinności feudalne chłopów wobec panów, rozróżnienie za pomocą kryterium feudalnych praw właścicieli, narzucone chłopom i oparte na gwałcie oraz uzurpacji, od praw opartych na umowie. Do pierwszych zaliczono(feudalizm dominujący): prawa związane z poddaństwem, sądownictwo patrymonialne, pańszczyzny i monopole dworskie. Do drugich (feudalizm kontraktujący) prawo poboru czynszów i podobnych świadczeń od chłopów. Na podstawie tego rozróżnienia zwolniono chłopów bez odszkodowania dla panów ze świadczeń należących do sfery „feudalizmu dominującego" natomiast w odniesieniu do świadczeń drugiego typu chłopom przyznano tylko prawo ich wykupu. Było to o tyle korzystne dla chłopów, że zwalniało ich z najbardziej znienawidzonych świadczeń, jednak nie wpłynęło wiele na poprawę ich położenia materialnego. W1792 r. zadeklarowano, że chłopi będą zobowiązani do świadczeń czynszów tylko tam, gdzie pan będzie w stanie udowodnić prawo do ich pobierania, i to za pomocą dokumentu stwierdzającego istnienie pierwotnego kontraktu. Dekret z 1792 oznaczał faktyczne zniesienie prawa własności panów do ziemi chłopskiej, jednak dopiero dekret Konwentu z 1793 zniesie wszelkie prawa feudalne bez odszkodowania. Proces ten zapoczątkował likwidację wielkiej własności ziemskiej. Dalszy cios zadała jej ustawa o konfiskacie dóbr kościelnych oraz ustawa o konfiskacie szlacheckich dóbr ziemskich należących do emigrantów. Majątki obu kategorii uznano za dobra narodowe i zdecydowano je rozprzedać.

c)    Reformy zarządu terytorialnego - Kraj został podzielony na 83 departamenty, kryterium podziału stanowiły względy geograficzne i gospodarcze - z pominięciem tradycyjnych podziałów historycznych (także w nazewnictwie). Wprowadzono czterostopniowy podział administracyjny: departamenty dzieliły się na dystrykty, dystrykty na kantony, kantony na gminy wiejskie i miejskie. Zniesiono wszelkie przywileje miast i wprowadzono jednolity w całym kraju ustrój gmin miejskich i wiejskich. Całą administrację powierzono obieralnym samorządowym organom. Na poszczególnych szczeblach obywatele wybierali wieloosobowe rady: municypalne w gminach (3-21 osób), dystryktowe (12 osób), departamentowe (36 osób). Rady wybierały ze swego grona merów w gminach, a dyrektoriaty w dystryktach (4 osoby) i w departamentach (8 osób). Wybory organów administracyjnych podlegały bowiem dużym ograniczeniom cenzusowym, podobnie jak wybory do Zgromadzenia Prawodawczego. System ten w praktyce nie zdał egzaminu życiowego.

d)    Reformy sądownictwa - Zniesienie wszystkich dotychczasowych sądów i zastąpienie ich nową organizacją. Wprowadzono równe dla wszystkich sądownictwo powszechne. Ustanowiono odrębne instancje sądowe w sprawach cywilnych i karnych. Dla spraw cywilnych wprowadzono sądownictwo dwustopniowe: sądy pokoju na wzór angielski oraz trybunały dystryktu, od których apelacja mogła iść do