110791

tym sensie, że dostarcza surowców dla jego wytworów, ale także jest dla człowieka niebezpiecznym wrogiem, dającym schronienie nieprzyjacielskim mocom.

■    Teoria kultury musi się oprzeć na biologicznych faktach. Człowiek musi zaspokoić wszystkie potrzeby swojego organizmu. Musi stworzyć warunki i prowadzić działalność, by się wyżywić, ogrzać, zapewnić sobie mieszkanie, ubranie czy ochronę przed zimnem. Wszystkie te podstawowe problemy ludzkich istot jednostki rozwiązują dzięki artefaktom, poprzez zorganizowanie się we współpracujące grupy, a także dzięki rozwojowi wiedzy, poczuciu wartości i etyce.

■    Nowe potrzeby nakładają na człowieka i społeczeństwo wtórny rodzaj determinizmu. Będziemy mogli wprowadzi8ć rozróżnienie imperatywów instrumentalnych (wyłaniających się z takich typów działalności jak ekonomiczna, normatywna, edukacyjna i polityczna) i imperatywów integratywnych (wiedza, religia. magia). Działalność artystyczną i rekreacyjną można odnieść bezpośrednio do pewnych właściwości fizjologicznych organizmu ludzkiego.

■    Rozpatrując daną kulturę jako spójną całość, możemy stwierdzić, istnienie pewnej liczby determinantów, do któtych musi się ona dostosować.

■    Analizą funkcjonalną nazywamy określenie związku między działaniem kulturowym a potrzebą ludzką, podstawową czy pochodną Funkcji nie można określić w inny sposób niż jako zaspokajanie potrzeb poprzez działanie w którym ludzie współpracują używając artefaktów, i konsumują dobra. IstoDiym pojęciem w tym przypadku jest pojęcie ORGANIZACJI. Ludzie muszą się organizować dla zrealizowania każdego zamiaru, osiągnięcia każdego celu.

■    Element ludzkiej organizacji nazywam starym pojęciem INSTYTUCJI. Pojęcie to zakłada zgodę co do zespołu tradycyjnych wartości, dla których istoty ludzkie skupiają się we wspólnocie. Zakłada także, że ludzkie istoty pozostają w określonych relacjach wobec siebie nawzajem i wobec poszczególnych fizycznych części naturabiego czy sztucznego otoczenia.

•    Obydwa rodzaje analizy: funkcjonalna i instytucjonalna, pozwolą na wyczerpujące zdefiniowanie kultury. Kultura jest całością złożoną z instytucji częściowo autonomicznych współdziałających ze sobą. Jest ona zintegrowana na podstawie kilku zasad, takich jak wspólnota krwi poprzez prokreację, kontakt przestrzelmy związany ze współdziałaiuem, specjalizacją w wykonywaniu czynności i w końcu stosowaiue siły w orgamzacji politycznej. Każda kultura zawdzięcza swoją pełnię i niezależność faktowi, że zaspokaja cała gamę podstawowych, instrumentalnych i zintegrowanych potrzeb.

■    Element czasu czyli zmiany. Wszystkie procesy ewolucyjne i dyfuzyjne polegają przede wszystkim na zmianie instytucjonalnej. Mówiąc językiem analizy funkcjonalnej wykażemy, że każdy wynalazek, rewolucja, każda zmiana społeczna czy intelektualna zachodzi zawsze w wyniku pojawienia się nowych potrzeb, a więc nowe urządzenia w technice, wiedzy czy wierzeniach wbudowane są w kulturowy proces lub instytucje.

5. Teoria zorganizowanego zachowania

■    Podstawowy fakt kultury, który przeżywamy i doświadczamy i jaki zbadać możemy naukowo, to zorganizowame się ludzkich istot w trwałe grupy. Takie grupy są zazwyczaj jakąś ugodą tradycyjnym prawem czy zwyczajem (czymś co nawiązuje do umowy społecznej Rousseau). Widzimy je zawsze, jak współdziałają w ramach układu materialnego w którego skład wchodzą: zastrzeżoną do ich użytku część środowiska, wyposażenie w narzędzia i artefakty, cześć przynależnego im prawiue bogactwa. We współdziałaniu kierują się specjalistycznymi prawami swojego statusu czy zawodu, społecznymi prawami ceremoniału, zwyczajowo określonymi zasadami okazywania szacunku, jak również religijnymi, prawnymi i moralnymi zwyczajami, które kształtują ich zachowanie. Można zawsze zdefiniować i socjologicznie określić, jaki efekt wywołują działania takiej zorganizowanej ludzkiej grupy, jakie potrzeby zaspokajają jakie usługi oddają sobie i społeczności jako całości.

■    Każda ludzka istota rodzi się w rodzinie, religii, systemie wiedzy, często także w systemie społecznej stratyfikacji i politycznym układzie, które przedtem istniały przez wieki i nie zmieniają się atu trochę w czasie jej życia.

•    Jednostka może zadbać o swoje interesy czy potrzeby i osiągnąć skuteczność działali jedynie w ramach zorgaiuzowanych grup i przez zorganizowaną aktywność.

■    Organizacja instytucji opiera się na prawie określającym ustrój, na zestawie wartości i uzgodnień Każda z nich zaspokaja również zespół potrzeb mieszkańców i szerszej społeczności, a więc spehiia jakąś funkcję.

■    Organizacja każdego systemu działali zakłada przyjęcie pewnych podstawowych wartości i praw. Jest to zawsze organizacja ludzi powołana w konkretnym celu przez nich zaakceptowanym i uznanym przez społeczność.

■    Jeśli chcielibyśmy opisać życie jednostki w jakiekolwiek cywilizacji, to musielibyśmy powiązać jej działania ze społecznym systemem zorganizowanego życią czyli z dominującym w tej kulturze systemem instytucji.