przewidywała utworzenie sądu międzynarodowego (ta koncepcja będzie się pojawiać w późniejszych latach)
pomysły utworzenia związku państwa: unie realne i personalne takie jak np. Czechy i Węgry, Polska i Węgry; Polska i Litwa - początek - unia w Krewie 14 VIII 1385 r., dokument odnaleziono w 1837 r., w umowie przewidziano, że Litwa ma być applicare w stosunku do Królestwa Polskiego (nie jest jasne czy oznacza to przyłączenie czy dostosowanie, a może rodzaj powiązania), oznaczało to więcej niż zwykła unia personalna, ale nie była jeszcze unią realną; przeistacza się w niepełną unię realną na mocy dokumentu Unii Lubelskiej w 1572 r.; dopiero Konstytucja majowa zakłada połączenie Litwy i Polski powstają związki miast (XII - XV (XVII)w.)
• Liga Lombardzka - 1167 r.; wsparcie papieża; sojusz przeciwko Fryderykowi Barbarossie zawiązały m. Iil Mediolan, Cremona, Piaczenza, Padwa i Bolonia (północne i środkowe Wiochy), ale oprócz nich niektórzy władcy świeccy też się włączali; nie miała formalnej struktury, ale była w stanie zwołać wojska i w 1176 r. pokonać Barbarossę w bitwie pod Ligano; pokój zawarto w Wenecji w 1177 r. zapewnił autonomię miastom północnych Wioch i własną legislację, a Fryderyk uznał papieża Aleksandra III i zrezygnował z antypapiestwa; 1183 r. - traktat w Konstancji; miasta zachowują swoje autonomie i uznają zwierzchnictwo cesarz; trwała do 1250 r. - rozwiązana po śmierci Fryderyka II cesarza niemieckiego (skupiała miasta - państwa)
• Hanza (Liga Hanzeatycka) - miasta aktywne w stosunkach międzynarodowych; nazwa pojawiła się po raz pierwszy w 1267 r., ale w odniesieniu już do stanu zastałego; sejm Hanzy zebrał się pierwszy raz w 1356 r., a pierwszy statut został przyjęty w 1358 r.; organem Hanzy mającym się zbierać co 3 lata w Lubece był Hanssetag; liczba miast - uczestników zmieniała się w czasie od 70 do 170 miast europejskich; u zarania organizację tworzyły miasta północnych Niemiec tzw. Cyrkuła Wendyjskiego (oprócz Lubeki był tam Hamburg, Kilonia, Rostok, Szczecin, Stralsund), poza nimi należały również miasta Cyrkuła Saksonii, Tuiynii i Brandenburgii (Berlin, Frankfurt nad Odrą), Cyrkułu Polski, Prus, Litwy i Szwecji (Gdańsk - miasto wiodące, Wrocław, Elbląg, Toruń, Kraków, Królewiec) i Cyrkułu Renu, Westfalii i Niderlandów (wiodący - Dortmund, Minster, Osnebnick, Kolonia); była to grupa miast związanych, ale nie zrzeszonych; prowadziłą działalność gospodarczą przez kantory w Bergen, Brugii, Londynie i Nowogrodzie; działała głównie wg prawa lubeckiego i przetrwała do 1669 r. (ostatni zjazd pozostających jeszcze w Hanzie 9 miast członkowskich); formalnie istniała jeszcze przez kilka stuleci; ostatnie spotkanie Lubeki, Bremy i Hamburga w 1862 r.; jest ważną organizacją, bo 1. miasta Hanzy zdołały uzyskać znaczącą samodzielność - były zależne od cesarza, a nie od władców ziemskich; 2. miasta -kantoiy miały charakter eksterytorialny (miały własny sąd); 3. Hanza miała tendencje do dominacji nad handlem krajowym (w XV w. Wisłą przewożono 10 tys. ton zboża a za Hanzy w XVII w. 200 tysięcy ton); 4. konflikty Hanzy:
S z Danią w XIV w. o zboże i ryby - król Waldemar IV zajął Visby, będące częścią Cyrkułu Polsko - Litewsko - Prusko - Szwedzkiego; Hanza zmobilizowała siły i zablokowała Kopenhagę, która po roku się poddała; pokój podpisano w 1370 r. w Stralsundzie między Waldemarem IVa Hanzą reprezentowaną przez zwierzclmików miasta Lubeki i Stralsundu); postanowienia: zapewniał swobodę handlu na Bałtyku i cieśninach duńskich - uznanie monopolu Hanzy na handel bałtycki); uzyskiwała prawo do głosu w wyborze władcy duńskiego