113885

Pracownicze związki zawodowe

Rysilisiorycziiy. .polski

W odrodzonej Polsce prawo zrzeszania się w związki zawodowe gwarantowały pracownikom obydwie konstytucje - marcowa z 192 lr. i kwietniowa z 1935r. Międzywojenny polski ruch związkowy charakteryzował się pluralizmem i silnym powiązaniem z partiami politycznymi. Najsilniejsze ugrupowanie stanowiły w nim tzw. związki klasowe, zrzeszone w Związku stowarzyszeń zawodowych, powiązanym z PPS / ok. 59% zrzeszonych w związkach/.

W skutek kryzysu politycznego po 1926r. liczba członków związków zawodowych spadła o blisko połowę.

Początki powojennej historii polskiego ruchu związkowego datować należy na listopad 1944r. Odbył się wtedy w Lublinie Zjazd związków zawodowych Który uchwalił zjednoczenie ruchu zawodowego w ramach zrzeszenia Pracowniczych związków zawodowych oraz wybrał Komisję centralną związków zawodowych jako naczelny organ tego Zrzeszenia.

W 1945r. wydano dekret o utworzeniu rad zakładowych, nadający im podwójny charakter organu związkowego i przedstawicielskiego.

W dniu 1 lipca 1949r. sejm uchwalił ustawę o związkach zawodow ych, która stanowiła główną podstawę prawną ruchu związkowego w PRL aż do dnia wejścia w życie ustawy z 8 października 1982 roku. Stała ona na gruncie monizmu związkowego.

W lecie 1980r. żądanie zgody na utworzenie wolnych, niezależnych od partii i aparatu administracyjnego związków zawodowych wysunięto na pierwszym miejscu wśród 21 postulatów strajkujących załóg zakładów pracy Wybrzeża. Podjęto prace legislacyjne w celu stworzenia nowej ustawy o związkach zawodowych, uwzględniającej pluralizm.

W następstwie porozumień sierpniowych powstał zorganizowany na zasadzie terytorialnej NSZZ Solidarność, zrzeszający w swych szeregach około 8-10 min pracowników różnych zawodów.

W warunkach stanu wojennego 8 października 1982r. została uchwalona nowa ustaw a o związkach zawodowych. Jej wartość została jednak całkowicie przekreślona przez przepisy przejściowe. Art. 52 likwidował wszystkie istniejące w dniu wejścia w życie ustawy związki zawodowe, zaś art. 53 ust. 4 - zawieszał obowiązywanie zasady pluralizmu zw iązkowego, zezwalając na działanie tylko jednego związku w zakładzie pracy.

Pod sztandarem Solidarności opozycja wygrała wybory parlamentarne w czerwcu 1989r., co dało początek likwidacji PRL i budowaniu III RP. W dniu 23 maja 1991 r. parlament, przy aktywnym udziale przedstawicieli obu centrali związkowych, uchwalił aktualnie obowiązującą ustawę o związkach zawodowych. Od tamtego czasu ruch związkowy w Polsce uległ upolitycznieniu.