115027

•    Zdaniem części rosyjskich polityków i komentatorów, strona amerykańska odniosła większe korzyści z traktatu START II. O ile FR musiała zlikwidować wszystkie rozmieszczone na ladzie rakiety wielogłowicowe, będące w podstawą rosyjskich sił strategicznych, o tyle w arsenale amerykańskim nie stanowiły on dominującego składnika. Nowe siły strategiczne Rosji miał się opierać na komponencie morskim. Tymczasem rosyjskie okręty są głośniejsze od amerykańskich, a lotnictwo jest w ogóle nieporównywalne i o wiele słabsze.

•    Na szczycie w Moskwie 14 stycznia 1994 roku powróciła tematyka dalszych kroków w dziedzinie kontroli zbrojeń. Wydano Wspólne rosyjsko - amerykańskie oświadczenie o przejrzystości i nieodwracalności procesu redukcji broni jądrowej. Obie strony zadeklarowały, źe materiały rozszczepialne usunięte z likwidowanych systemów broni jądrowej nie będą ponownie użyte do produkcji tej broni, żadne nowo wyprodukowane materiały rozszczepialne nie będą używane w broni jądrowej, a materiały rozszczepialne z programów cywilnych nie zostaną użyte do produkcji broni.

•    Strona rosyjska domagała się opóźnienia implementacji traktatu START II oraz uzyskania prawnomiędzynarodowych gwarancji dla zachowania traktatu ABM. Próbowano to rozwiązać na szczycie w Helsinkach 20 - 21 marca 1997 roku. Przyjęte wówczas zostało Wspólne oświadczenie o parametrach przyszłych redukcji zbrojeń jądrowych. Było ono odpowiedzią na opór strony rosyjskiej wobec ratyfikacji traktatu START II. Przewidywało ono przystąpienie do prac nad traktatem START III zaraz po wejściu w Zycie traktatu START II. Poziom arsenałów oby stron miałby sięgnąć 2000 - 2500 głowic do 31 grudnia 2007 roku.

•    Ciągłe odkładanie wejścia w życie traktatu START II spowodowało, źe obie strony były gotowe podjąć kroki jednostronne. W Rosji już w 2000 roku zdecydowano o konieczności obniżenia arsenału jądrowego do poziomu 1500 głowic. Prezydent Putin zaproponował w związku z tym Stanom Zjednoczonym redukcje posiadanych głowic do poziomu 1500 po każdej ze stron. Zgodnie z zapowiedziami z okresu kampanii wyborczej prezydent Bush zadeklarował zamiar redukcji przez Stany Zjednoczone arsenału jądrowego do 1700 - 2200 głowic w okresie 10 lat. Moskwa wykorzystała dążenie USA do wyjścia z traktatu ABM. Ceną. jakiej zażądała w zamian za brak wyraźnego sprzeciwu wobec nowych planów administracji amerykańskiej, była dwustronna redukcja sił jądrowych, ujęta w ramy traktatowe. Po pół roku negocjacji w maju 2002 roku doszło do zarysowania nowego kształtu stosunków strategicznych między Rosją i USA. co faktycznie oznaczało porzucenie traktatu START II.

•    Wobec braku konsensu w sprawie ratyfikacji przez stronę rosyjską porozumienia START II oraz faktycznego braku zgody co do kwestii obrony przeciwrakietowej, obie strony podjęły działania mniejszej wagi. acz zwiększające poziom bezpieczeństwa w sferze nuklearnej. W lipcu 1998 roku amerykański wiceprezydent Al Gore i rosyjski premier Wiktor Czernomyrdin osiągnęli porozumienie w kwestii współpracy naukowo - technicznej w dziedzinie zarządzania radioaktywnym plutonem wycofanym z nuklearnych systemów uzbrojenia. Na szczycie w Moskwie w 1998 roku obie strony porozumiały się w sprawie wymianu informacji o startach rakiet balistycznych i wczesnym ostrzeganiu. Nowa inicjatywa współpracy miała na celu ciągłą wymianę informacji oraz ewentualne ustanowienie centrum wymiany danych, niezależnego od centrów narodowych. Zapowiedziano usunięcie etapami około 50 ton plutonu z programów nuklearnych i takiej obróbki, by nie nadawał się on do ponownego użycia w broni jądrowej. Na spotkaniu w Kolonii w czerwcu 1999 roku prezydenci USA i Federacji Rosyjskiej. Bill Clinton i Borys Jelcyn, zgodzili się co do kontynuacji procesu rozbrojenia nuklearnego i zachowania przy tym traktatu ABM. Na szczycie w Moskwie w dniach 3-5 czerwca 2000 roku prezydenci Wadimir Putin i Bill Clinton ogłosili ukończenie prac nad dwustronnym porozumieniem dotyczącym zarządzania i dysponowania plutonem wycofanym z systemów uzbrojenia i uznanym za przekraczający potrzeby obronności. Porozumienie zapewnia, źe nie zostanie on ponownie zastosowany w głowicach nuklearnych. Prezydenci porozumieli się również co do konieczności utworzenia centrum wymiany danych z systemów wczesnego ostrzegania, ale nie zostało ono jak dotąd otwarte. Na moskiewskim szczycie wydano również Wspólne oświadczenie w sprawie stabilności strategicznej. Obaj prezydencji zgodzili się co do

2