115520

•    urzędy starosty i sędziego ziemskiego nie mogły być skupione w jednym ręku (rozdzielenie władzy wykonawczej od sądowniczej),

■    oprawca, samodzielny dotąd urzędnik policyjno-skarbowy, został podporządkowany staroście

1422    r. - przywilej czerwiński

o wydał Władysław Jagiełło przed wyprawą krzyżacką z 1422 r.

■    nienaruszalność szlacheckich dóbr ziemskich (nie mogły być konfiskowane bez zapisanego na papierze wyroku sądowego),

■    zakaz łączenia stanowisk (mcompatibilitas) starosty i sędziego ziemskiego.

1423    r. - przywilej warcki (statut warcki)

o wydal Władysław Jagiełło

■    szlachcic ma prawo wykupienia sołectwa od „nieużytecznego” lub „krnąbrnego” dziedziczonego sołtysa,

■    urzędnicy ziemscy uzyskali kontrolę nad miarami, wagami i cenami w mieście.

1424    r. - edykt wieluński

o wydal Władysław Jagiełło

■    zakaz wyznawania husytyzmu pod groźbą obrazy majestatu królewskiego, nakaz sprawdzania przez specjalnych inkwizytorów każdego przebywającego lub powracającego z Czech.

1430-1433 r. - przy wileje jcdlncńsko-krakowskie

o wydał Władysław Jagiełło w zamian za gwarancję sukcesji tronu dla syna

■    zakaz aresztowania szlachcica bez wyroku sądowego (neminem caplirabimus nisi iure i icluin) — nietykalność osobista

1454 r. - przywileje cerekwicko-nieszawskie

o wydał Kazimierz Jagiellończyk w celu zdobycia poparcia szlachty dla wojny z Krzyżakami

■    król nie będzie powoływał pospolitego ruszenia ani stanowił nowych praw bez zgody sejmików ziemskich.

■    zakaz nakładania podatków bez zgody sejmików ziemskich,

■    na urząd pisarza ziemskiego król będzie powoływał jednego spośród czterech przedstawionych mu kandydatów przez szlachtę danej ziemi,

■    wyżsi urzędnicy i dostojnicy mieli być pozbawieni prawa piastowania urzędu starosty.

1496 r. - przywilej piotrkowski (II)

o wydal Jan Olbracht

■    pogorszenie sytuacji prawnej mieszczan, chłopów i Żydów,

■    pozbawienie mieszczan prawa nabywanie i posiadanie dóbr ziemskich poza miastem - wyłączny przywilej szlachty,

■    wprowadzenie taksy w'ojewodzińskiej w miastach,

•    zwolnienie szlachty z cel na towary pr zywożone na własny irżytek,

•    swoboda żeglugi na wszystkich rzekach,

■    wyłączność piastowania przez szlachtę wyższych urzędów duchownych; tylko herbowi ziemianie mieli odtąd dostęp do wyższych godności kościelnych; duchowni pochodzenia nieszlacheckiego nie mogli zajmować miejsca w kapitułach i sięgać po wyższe godności kościelne i katedry uniwersyteckie; plebejuszy dopuszczono tylko do niektórych katedr prawa, teologii, medycyny (w liczbie 3-5).