115567

o Rozszerzenie horyzontów poza krąg własnej wsi . karczmy czy kościoła parafialnego

o Chłopi brali udział w wyborach parlamentarnych i po raz pierwszy zaczęli wybierać posłów chłopskich

Ruch Stojałowskiego nie miał stabilnych podstaw ideowych, ale szczególnie bliski był ludowemu, jednak w Nowym Sączu w 1893 powstała pierwsza partia chłopska!!! - Związek Stronnictwa Chłopskiego.

Niezależnie od księdza działali Bolesław i Maria Wysłouchowie, którzy mieli bezpośredni wpływ na ludzi skupionych wokół nich, poprzez wydawanie: Przegląd Społeczny, Kurier Lwowski i Przyjaciel Ludu. W czasopismach tych kładli większy nadsk na uświadamianie narodowe chłopów. Skupiali wokół siebie pierwszych działaczy pochodzenia chłopskiego: Jakub Bojko ( autor broszury Dwie Dusze - w której ukazywał jak walczy ze sobą dusza pańszczyźniana z nową , świadomą obywatelską) i Jan Stapiński, również pochodzenia inteligenckiego. Z inicjatywy działaczy powstało w 1895 w Rzeszowie Stronnictwo Ludowe. Celem utworzenia partii było uzyskanie ogólnogalicyjskiego zasięgu. Program SL nie poruszał kwestii społecznych, ale koncentrował się na aspektach politycznych (reformy prawa wyborczego, większych swobód)

Ruch ludowy nie miał określonej całościowej doktryny czy ideologii. Ruch głoszący ze podstawą gospodarki jest rolnictwo, który zaczął formować się w okresie 20lecia międzywojennego. Program kształtującego się w Galicji SL zawierał postulaty:

o dotyczące reformy prawa wyborczego, (czyli zniesienia systemu kurialnego i rozszerzenia swobód obywatelskich)

o ekonomiczne związane z rozstrzygnięciem sprawy serwitutów i tanich kredytów, o żądano większej dostępności oświaty

W 1903 galicyjskie SL zmienia nazwę na PSL, a jego przywódcą zostaje Jan Stapiński. W takiej postaci przetrwało do 1913 kiedy to nastąpił podział na PSL „Lewica" (1913-24) z J. Stapińskiem i PSL „Piast" (1913-31)- Jakub Bojko, Wincenty Witos. Lewica charakteryzowała się radykalizmem np reforma rolna bez odszkodowania (w przeciwieństwie do PSL "Piast")

PSL „Piast" zbliżył się do nacjonalistów, a przewodniczył mu m.in. Wincenty Witos. PSL „Lewica" była bliska Polskiej Partii Socjalno - Demokratycznej. W latach 20. XX w. Nastąpiło znaczne osłabienie jej wpływów, gdyż partia pod względem taktycznym była bliska z Polskim Stronnictwem Postępowym. W tym czasie PSL "Piast” znacznie zwiększyło swoje wpływy, zachowując je do 1917 r., nie mieszało się do spraw międzynarodowych, potem zaś przyjęło orientację na państwa koalicji i współpracowało z galicyjskim SDM (Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe). 1917 r. powstała nowa partia chłopska - Zjednoczenie Ludowe, która w paź 18 roku częściowo przyłączyła się do PSL „Piast”. Następnie wszedł on w nowo utworzony antyniemiecki Związek Międzypartyjny. PSL „Piast" był najpotężniejszym stronnictwem chłopskim do 23 roku.

Niezależnie od nieporozumień w galicyjskim ruch ludowy, który stworzył podstawy dla nurtów politycznych w niepodległej Polsce.

o Wykształcił chłopską elitę polityczną

o Dokonał ogromnej pracy nad poczuciem chłopów jako obywateli o Od chwili powstanie był ruchem legalny i uczestniczący w pracach parlamentu

Ruch galicyjski bardzo się różnił od kształtującego się pomimo represji caratu . Polski Ruch Ludowy rozwijał się w Królestwie Polskim. Działalność wśród chłopów zapoczątkowały działania na polu oświaty, zapoczątkował ją Konrad Prószyński- „Promyk"