121759

-    w czasie procesu ochładzania się i krzepnięcia magmy,

-    z gazów wulkanicznych,

-    z roztworów wodnych

W czasie ochładzania się i krzepnięcia magmy następuje kiystalizacja jej składników, przy czym w miarę stopniowego spadku temperatury następuje krystalizacja kolejnych minerałów. Gdy proces ten przebiega w głębi ziemi, wówczas obniżanie temperatury przebiega wolniej; czas krystalizacji poszczególnych składników jest dłuższy, w wyniku czego powstają minerały o kryształach większych i lepiej wykształconych.

Magma wylewająca się na powierzchni ziemi w postaci lawy krzepnie szybciej i powstające minerały mają budowę drobno- i skrytokrystaliczną.

Gazy wulkaniczne mogą tworzyć minerały przechodząc wskutek oziębienia w stan stały, oddziałując na siebie wzajemnie oraz działając na minerały, z którymi stykają się, przetwarzając je w inne minerały. Tak np. siarkowodór i dwutlenek siarki reagują ze sobą, w wyniku czego powstaje wolna siarka. Zawarty w gazach wulkanicznych chlorowodór daje w zetknięciu ze skałami zawierającymi sód - sól kamienną, która pojawia się po wybuchu wulkanu w postaci białego nalotu podobnego do szronu.

Wydnelanie się minerałów z roztworów wodnych - woda przenikająca w głąb ziemi rozpuszcza na swej drodze łatwiej rozpuszczalne składniki skał (np. sól kamienną), stając się roztworem związków mineralnych.

Wody głębinowe, których temperatura i ciśnienie są wyższe, mają o wiele większą zdolność rozpuszczania, zwłaszcza jeśli zawierają dwutlenek węgla. Związki mineralne w normalnych warunkach prawie nierozpuszczalne rozpuszczają się łatwo w tych gorących i zakwaszonych wodach. Wody głębinowe stają się więc roztworami bogatymi w związki mineralne. Jeżeli teraz wody te dostaną się do górnych warstw skorupy ziemskiej, gdzie ciśnienie i temperatura są niższe, rozpoczyna się proces osadzania minerałów na drodze przepływu roztworu. W efekcie żyła wodna wypełnia się minerałami

Wydzielające się z roztworu wodnego minerały mogą tworzyć pojedyncze kryształy, grupy kryształów, skupienia i buły krystaliczne, a także spoiwo skalne.

W miejscach naturalnego wypływu wody na powierzchnię, czyli w źródłach, osadzają się minerały zwane źródłowymi. Należą do nich martwice wapienne i krzemionkowe.

Temat: 6.3. Własności fizyczne minerałów.

Zależnie od składu chemicznego i budowy minerały wykazują różnorodne własności fizyczne. Są to: barwa, połysk, przezroczystość, łupliwość, twardość i gęstość. Poznanie i określenie zespołu tych własności pozwala na oznaczenie większości minerałów.

Barwa i połysk. Odróżnia się minerały bezbarwne, barwne lub zabarwione. Minerały barwne mają barwę stałą charakterystyczną dla substancji chemicznej tworzącej minerał. Minerały zabarwione przyjmują ją od różnych domieszek. Barwa minerału sproszkowanego bywa często różna od barwy minerału. Określa się ją na podstawie rysy, powstałej przez potarcie minerału o szorstką płytkę z nie polerowanej porcelany.

Połysk minerału jest wywołany odbijaniem się światła od jego gładkich powierzchni. Rozróżnia się minerały matowe i błyszczące, przy czym połysk może być: metaliczny, szklisty, tłusty, perłowy, jedwabisty lub diamentowy.

Przezroczystość. Jest to zdolność przepuszczania promieni świetlnych. Rozróżnia się minerały przeroczyste, półprzezroczyste (przeświecające) i nieprzezroczyste. Niektóre minerały przezroczyste, wskutek obcych domieszek, stają się półprzezroczyste lub