123932

2

prawdziwości Należy zatem badać charakter naszej wiedzy i odróżnić¹, co wśród naszych pojęć należy do sfery poznania, a co do sfery wiary, które twierdzenia można uznać' za potwierdzoną wiedzę, a które są tyko przypuszczeniami

Istnieją trzy metody kontroli ludzkiej wiedzy. Pierwszą z nich jest intuicja Umysł ludzki dzięki niej może bezpośrednio i bez żackiego dowodu dostrzec zgockiośł lub niezgockiośł niekiótych idei (nie wszystkich jeckukj Bez wnioskowania np można intuicyjnie dosozec, że liczba 3 jest większa od liczby Z a trójkąt nie jest okręgiem Intuicja daje nam wiedzę pewną, dotyczącą relacji pomiędzy niektórymi tylko ideami Drugą metodą kontroli wiedzy i jej rozwijania jest metoda dowodzenia Polega ona na budowaniu ciągów myślowych, opartych na logicznym powiązaniu ze sobą idei. Do metody dowodzenia odwołuje się tzw. wiedza demanstratywna. występująca głównie w matematyce Trzecią wreszcie metodą sprawdzania prawomocności wiedzy jest odwołanie się do doświadczenia zmyskiwego Tą metodą posługują się nauki empiryczne, zgockue z postulatami empiryzmu genetycznego i metodologicznego

Locke głosił potrzebę oddzielenia wiedzy od wiary religijnej Wiedza naidcowa powinna się wyemancypować z wpływów religii Także w obrębie samej religii należy, wedfcig niego, przyjmował tyko takie przekonania, które mogą był przyjęte przez rozum Potrzebna jest zatem racjonalizacja religii. 7. doktryn religijnych należy usunął wszystkie zbęckie dogmaty, a zbiór ptzekenati ograniczył do prawd możliwych do zaakceptowania przez rozum Locke sam dokonywał selekcji niektórych prawd religii chrześcijańskiej, czemu dał wyraz w pracy Racjcnalnoić chrześcijaństwa Przyjmował np za fakt samo istnienie Jezusa Chrystusa, a nawet jego mesjańskie posłannictwo, kwestionował natomiast Jego bóstwo.

C. Filozofia polityczna

W swoich pismach p obły ornych Locke zajmował się problematyką ust łojową Poszukiwał takiego ustroju, który byłby najlepszy dla pojedynczego człowieka, czym dawał wyraz swojemu indywidualizmowi. Ptmkirm wyjścia jego rozważali była refleksja nad tzw nanralnym stanem człowieka Locke uważał, że w stanie natuiy wszystkim osobom przysługują takie same prawa (egalitaryzm). Każda osoba ma zatem natwalne prawo do wolności w dysponowaniu sobą i swymi zdolnościami, do własności prywatnej i dysponowania nią wedle własnego życzenia Stan natwy występował w różnych okresach histerii ludzkości i w różnych miejscach świata Jest on jechsak niemożliwy do iczymania Zasadniczym problemem ludzi żyjących w stanie nahay jest brak mstymeji sędziego, niezbędnej do rozstrzygania sporów i konfkktów. Chęć realizacji naturakiych praw przez każdego człowieka nieuchronnie bowiem prowadzi do konfliktów. Prawa poszczególnych osób zderzają się wzajemnie Ustmięciu trudności w organizowaniu życia społecznego w sunie natury służy ustanowienie społeczeństwa obywatelskiego. Oznacza to jrckiak rozstanie się ludzkości ze stanem natury Ludzie zawierają umowę społeczną na mocy której rezygnują z niektórych naturabiych uprawnień, po to. aby uzyskał zabezpieczenie innych. Umowa społeczna zobowiąztrje tych. którzy ją zawierają do liczenia się z prawami innych osób. Ustanawia się też instytucję sędziego, przez co każdy człowiek zrzeka się prawa do samodziekiego rozsądzania sporów i wymierzania kary innym Pozostałe naturalne prawa poszczegóbiydi ludzi possrirmy pozostał m manisz one Locke swoją teorią umowy społecznej chcuł pogodził dwie tmdmcje mdywidiubzm (zapewnienie praw każdej jednostce) oraz respektowanie porzą&u społecznego Państwo jest tworem, które powstało na skutek umowy społecznej Powinno się ono opierał na trzech fitaacłi Są nimi: władza ustawodawcza (legislatywa), wykonawcza (egzekutywa) i federatywna. która decyduje o wojnach lub przymierzach z innymi społeczeństwami.

Ważną zasadą w filozofii politycznej Locke'a była zasada tolerancji, zwłaszcza tolerancji religijnej. Dowodził on. że zasada tolerancji wynika z samej istoty religii Religia jest oparta na głębokim osobistym przekonaniu człowieka Takiego przekonania nie można wymusił siłą ani prawem Każdy musi więc sam rozstrzygał, czy i w jaki sposób chce czcił Boga lub bóstwa Każda svspólnota religijna powinna się więc opierał na zasadzie dobrowolności, łącznie z prawem członków do jej opuszczenia. Człowiek powinien mieł prawo wyboru takiej wspólnoty religijnej, jaka mu odpowiada i jaką uznaje za skiszną Locke postulował całkowity rozdział wspóhiot religijnyc h i państwowych. Jnysdykcja państwa nie może sięgał w sferę przekonali i uczuł rebgijnycłi Jakikolwiek nadzór państwa nad sferą życia religijnego obywateli prowadzi do obłudy i do konfliktów religijnych. Sama wspólnota religijna może ustanawiał własne prawa, łącznie z karaniem swoich członków za różne wykroczenia Państwo nie może jeckiak ani stosował kar za wykroczenia religijne, ani propagował jakiejkolwiek religii Liberalizm l.ocke'a wywarł duży wpływ na innych myślicieli oświeceniowych, m in na Woltera a także na późniejsze dyskusje na tematy społrczno-poikyczne