44527

swoich własnych książąt. Jak zaś powstało to państwo, o tym poucza nas porów nanie urządzeń wewnętrznych późniejszej historycznej Polski z urządzeniami pierwotnymi ludów słów iańskich. Są one bow ieni zupełnie odmienne. Ludy, daw niej każdy dla siebie żyjące, w idzimy w Polsce zaraz z początku połączone w jedno silnie zorganizowane państwo, w którym rządzi z nieograniczoną władzą książę, rezydujący zw ykłe w Gnieźnie. Znikła daw na rów ność wszystkich, a ludność państw a polskiego dzieli się już na stany: szlachtę, rycerstwo szeregów e czyli włodycze, i niesw obodną ludność wieśniaczą.

Taka zmiana pierw otnych patriarchalnych urządzeń na ściśle monarchiczne musiała być następstwem gwałtownych przew rotów, poprzedzających czasy historyczne. Na Rusi były stosunki podobne; tu były one skutkiem najazdu Warego-Rusów , którzy sami stali się szlachtą, a masę ludności dawniejszej zamienili na klasę roboczą. I w Polsce niektórzy badacze przypuszczają obcy najazd: to niemieckich Lazzów (wolnych obywateli), to normańskich Lachów (towarzyszów), to znowu Slow ian nadłabskich, którzy najechawszy ludy między Odrą a Wisłą, mieli przemocą stworzyć państwo polskie. Lecz do takich przypuszczeń niema konieczności.

W Polsce nie było takiego obcego najazdu. Społeczność polska pow stała, jak tyle innych, w ten sposób, że jeden silniejszy lud, mianaw icie lud Polan, pokonał sąsiednie ludy pokrew ne, narzucił im swoje urządzenia, a państw u dał imię sw oje, t. j. Polski; że z potomków dawniejszych książąt utworzyła się szlachta: z ludzi zajmujących się rzemiosłem w ojennym pow stał stan rycerski, a ludność rolnicza w raz z jeńcami wojennymi zepchnięta została do stanu nicwolncgo.