45910

przekształconej.

Społeczeństwa globalne w dnieniu do utrzymania równowagi dzielą się na podsystemy wyspecjalizowane w spełnianiu 4 podstawowych funkcji:

1.    ekonomika —* wytwarza dochody oddane do dyspozycji społeczeństwa (funkcje adaptacyjne)

2.    polityka —» tworzy warunki konieczne dla osiągnięcia celów społeczeństwa jako systemu (funkcje mobilizujące)

3.    funkcje integracyjne —* wiążą wartości kulturowe z motywacjami ludzi. Dzięki nim system może funkcjonować bez konfliktów wewnętrznych.

4.    funkcje kultywowania wzorów-* i usuwanie napięć wewnątrz jednostek systemu.

Funkcjonalna teoria społeczeństwa R. DahrendorTa:

1.    Każde społeczeństwo jest względnie trwałą i stabilną strukturą elementów (stabilność)

2.    Każde społeczeństwo jest zintegrowaną strukturą elementów (integracja)

3.    Każdy element społeczeństwa jest funkcjonalny, zapewniając utrzymanie społeczeństwa jako sprawnie funkcjonującego systemu (koordynacja funkcjonalna)

4.    Każda struktura społeczna opiera się na uznawaniu przez ich członków wspólnych wartości (consensus)

dych ot orni czny schemat struktury społecznej • sUftpnki zależności jednostronnych

□    schemat dychotomiczny przyjmuje z reguły postać dwuczłonowego podziału biegunowego społeczeństwa na grupy o przeciwstawnych cechach:

np. posiadających - nie posiadających, pracujących -nie pracujących, bogatych - biednych, rządzących -rządzonych

□    w schemacie dychotomicznym klasami podstawowymi są klasy przeciwstawne, mieszczące się na biegunach struktury społecznej

□    między tymi członami podziału zachodzą jednostronne zależności typu władzy lub decydowania o czyichś losach. Pan ma władzę nad niewolnikiem, feudał nad chłopem pańszczyźnianym, kapitalista wpływa na położenie robotnika

□    w schemacie dychotomicznym strukturę społeczną ujmuje się jako system zależności jednostronnych.

wynikających z grupowych przywilejów i upośledzał, przede wszystkim przywileju posiadania mniej lub bardziej trwałych środków przymusu względan innych członków społeczeństwa, jednostronne zależności postrzegane są zazwyczaj jako podleganie czyjejś władzy ekonomicznej lub politycznej

□    dychotomiczny schemat struktury społecznej jest elementem konfliktowej teorii społeczeństwa, teoria ta ujmuje strukturę społeczną jako formę organizacji utrzymywanej przez przymus, konfliktowy charakter ma marksistowska koncepcja struktury klasowej społeczaistwa - Karol Marks utrzymywał, że między klasą posiadającą środki produkcji i klasą pozbawioną tych środków występuje sprzeczność interesów rodząca konflikty

władza ekonomiczna -♦ wyraża się w przewadze ekonomicznej jednych ludzi nad drugimi. Przewaga ta wynika z władania środkami produkcji, pozwalając stosować przymus ekonomiczny wobec tych. którzy owych środków nie posiadają.

władza polityczna —• oznacza zdolność narzucania i wykonania decyzji, czyli wpływania na łudzi tak, aby zachowali się w sposób pożądany i oczekiwany.

k gn^f.?P cją ńjuk tury „spoję rząd

O w schemacie gradacyjnym struktura społeczna ujmowana jest jako system stosunków porządkujących opartych na zasadach klasyfikac) j nych

fi społeczeństwo dzielimy na gnrpy wyodrębnione ze względu na stopień posiadanej przez nie cechy, jest ono postrzegane jako porządek hierarchiczny obejmujący elity społeczne, warstwy średnie oraz warstwy wyższe

□    struktura społeczna w tym ujęciu jest układatt warstw społecznych rozmieszczonych jedna nad drugą

fi warstwą podstawową jest warstwa średnia, zajmuje ona średnią pozycję w systemie stratyfikacji społecznej (wg Arystotelesa bogaci i biedni tworzą warstwy marginalne)

warstwa —* w sensie stratyfikacyjnym jest grupą ludzi, którzy zajmują tę samą pozycję na określonej skali pionowej

pozycja spolrczna —* (wg M. Webera) oznacza położenie społeczne jednostek w społeczeństwie, wynikające z przypisywanych im praw i przywilejów, stylu życia i poważania społecznego.

Dwie wersje schematu gradacji:

fi gradacja prosta - system warstw wyższych i niższych oparty na stopniowaniu jednej obiektywnie wymierzalncj cechy, może być to: stopień zamożności, poziom konsumpcji, stopią) wykształcana, stopią) udziału we władzy

□    gradacja syntetyczna - ma charakter złożony, obejmuje jednocześnie kilka kryteriów gradacji (ekonomiczne, polityczne, edukacyjne)

prestiż -* subiektywne kryterium stratyfikacji oparte na podstawach emocjonalnych i wartościujących związanych z obiektywnymi czynnikami stratyfikacji - wykształceniem, zawodem, dochodami, zamożnością, rozmiarami konsumpcji czy stylem życia

dekompozycja czynników statusu społecznego —* rozbieżność pozycji zajmowanych przez różne grupy społeczne na poszczególnych skalach uwarstwienia, wywołująca napięcia i niezadowolenie społeczne (np. dotyczy to inteligencji zajmującej wysoką pozycję na skali wykształcenia a niską na skali dochodów)

Przykład gradacji syntetycznej: (Pierre Bourdieu wprowadza cztery rodzaje kapitału)

□    ekonomiczny

□    kulturowy (umiejętności, uprawnienia, obyczaje, sposoby życia itp.)

O społeczny - wynika z dwóch poprzednich, kręgi społeczne - znajomości

□ symboliczny - umiejętność posługiwania się symbolami, aby uprawomocnić te poprzednie kapitały

Posiadanie tych kapitałów warunkuje Istnienie klas społecznych, w ramach których występują fakcje: (w obrębie klasy niższej, średniej lub wyższej)

□    dominująca