47820

1. Państwo i naród - wzajemne relacje.

Państwo może obejmować ludzi na określonym terytorium przynależnych do danego narodu. W państwie mogą również żyć członkowie wielu narodów i może ono być wspólnotą wielonarodową na określonym terytorium. Przykładem takich wspólnot może być niedawny Związek radziecki, Jugosławia, Czechosłowacja. Państwo może także obejmować część danego narodu, a pozostali jego członkowie mogą należeć do innej lub innych organizacji państwowych. Wspólnota państwowa pokrywająca się w większości ze wspólnotą narodową, to przeważający typ relacji między państwem a narodem. Do mniejszości należą narody posiadające państwo, których plemienców los rzucił poza jego granice.

W przeszłości naród w sensie politycznym oznaczał ogół obywateli państwa, złączonych wspólnotą praw i obowiązków, świadomych swojej wspólnej historii politycznej. Etniczmość i język nie były istotnym elementem, dopiero w 2 poł. XX nabrały one większego znaczenia.

Należy zauważyć, że zmiany terminu „naród” pociągnęły ze sobą konsekwencje polityczne, a wiec nie były akceptowane bezo poru.

W piśmiennictwie naukowym XIX i XX wieku dokonano rozróżnienia dwóch pojęć „naród” i „narodowość” narodowość służyła do określenia zbiorowości etniczno - językowej, naród zaś pojmowano jako produkt historii państwowości, zbiorowość zorganizowana politycznie, o granicach zależnych od swej wew. żywotności i zdolności cywilizacyjnej. Separatyzmy etnicznych narodowości oznaczają dążność do oddzielenia lub autonomii narodowej.

Odrodzenie sił nacjonalizmu na całym świecie w końcu XX wieku znalazło wyraz w dezintegracji państw w Europie, jak i dążeń separatystycznych Czeczeńców, Kurdów i innych narodowości.

Państwo jawi się więc, jako wspólnota ludzi, bliska i służebna dla zaspokojenia potrzeb ludzkich. W tym upatruje wielką wartość państwa, które obejmuje naród i spełnia wobec niego funkcje służebne we. Wspólnoty narodowej, jak i na zewnątrz. Naród stanowi trwalszą wspólnotę ludzka niż państwo, ale w dziejach ludzkości zmieniały się narody i ewoluowały także państwa. Zrozumienie wśród narodów czy narodowości, że posiadanie własnego państwa ma decydujące znaczenie dla istnienia i rozwoju, powoduje dążenie poszczególnych narodów do stworzenia i obrony swojej państwowości. Państwo tworzy strukturę administracyjno - terytorialną, stanowiącą ramy organizacyjno prawne dla życia jednostek i zbiorowego. Ramy te wyznacza przede wszystkim konstytucja i inne podstawowe akty prawne państwa. Akty te ukazują także normy zachowania obywateli.

Naród potrzebuje państwa, aby mógł swobodnie rozwijać się i doskonalić. Brak własnej państwowości sprawia trudności w określeniu własnej tożsamości narodowej i spełnienia aspiracji narodowych. Państwo jest nosicielem idei narodowych, tylko ono może stawić czoła potrzebom przyszłości. Każdy naród ma prawo do jedności i odrębności kulturowej, społecznej, gospodarczej i politycznej. Prawo to Mozę zapewnić jedynie państwo narodowe (A. Giddens). Każdy naród ma także prawo do wolności narodowej, czyli samodzielności państwowej. Nurt ten znalazł wyraz w nacjonalizmie XIX wieku i jest podtrzymywany współcześnie. Państwo jest instrumentem sił nacjonalistyczny do kształtowania niezawisłego bytu narodowego i wyższego statusu cywilizacyjnego, podwyższenie poziomu gospodarczego i kulturalnego oraz przezwyciężenie uprzedzeń wobec innych narodów wynikających z przeszłości. Znamienne jest to, że żadne z państw, które wytworzyły wspólnotę narodową i znalazły w niej oparcie nie zostały wymazane z historii nawet jeśli była ona nieprzychylna istnieniu samego państwa w historii.