124606

nim posługujemy. Zaprezentujemy tu kilka kluczowych myśli z bogatej tradycji takiego podejścia.

Pieniądz to środek wymiany. Ludzie wykorzystują go do regulowania rachunków niezależnie od tego, co jest kupowane czy sprzedawane. Nadzwyczaj wygodnie pieniądz rozwiązuje problem podwójnej zbieżności potrzeb, np. Tomasz sprzedaje jabłka, a Franciszek interesuje się kupnem pewnej ich ilości, ale sam sprzedaje pomidory, których Tomasz kupić nie chce (poszukuje ziemniaków). Bezpośrednia wymiana między nimi nie może więc dojść do skutku. Pieniądz w cudowny sposób rozwiązuje ten problem.

Pieniądz jako jednostka rozrachunkowa. W gospodarce pieniężnej czy barterowej wszystkie dobra byłyby wymieniane zgodnie z ich cenami względnymi (pomidory za jabłka, jabłka za ziemniaki, ziemniaki za pomidory). Wraz ze wzrostem ilości dóbr rośnie gwałtownie liczba cen względnych. Dla dwóch dóbr jest jedna cena względna, dla trzech są trzy takie ceny, a dla pięciu dziesięć. Potrzeba znalezienia wspólnego mianownika czy jednostki rozrachunkowej jest oczywista. Pieniądz służy jako miernik wartości lub podstawa wyceny wszystkich innych dóbr.

Pieniądz to środek przechowywania wartości i miernik odroczonych płatności. Pieniądz rzeczywiści jest rodzajem aktywów i jako taki stanowi jeden ze sposobów przechowywania bogactwa. Przenosi on środki z chwili obecnej w przyszłość w celu późniejszej konsumpcji lub dalszej akumulacji. Wartość pieniądza może zmieniać się w czasie, ale to może stać się z każdym innym środkiem przechowywania wartości. Podobnie, pieniądz może być wykorzystywany jako miernik, za pomocą którego określa się w umowach wartość pożyczek. Występuje wtedy jako środek odroczonych płatności.

W obozach jeńców wojennych rolę pieniądza spełniały papierosy. W XIX wieku pieniądz występował głównie pod postacią złotych i srebrnych monet. Są to przykłady pieniądza towarowego - dobra o zastosowaniu przemysłowym (złoto) bądź konsumpcyjnym (papierosy), które równolegle spełniają funkcję środka wymiany. Wykorzystywanie na szeroką skalę pieniądza towarowego wymaga albo ograniczenia zakresu pozostałych zastosowań tego towaru, albo przeznaczenia zasobów rzadkich na produkcję dodatkowych jego ilości. Istnieją jednakże mniej kosztowne sposoby umożliwiające społeczeństwu wytwarzanie pieniądza.