49372

Maszyny sterowe początkowo wykonywane były jako parowe. Znajdowały one zastosowanie na statkach napędzanych tłokową maszyną parową lub turbiną i obecnie nie są więcej używane.

Przez pewien czas instalowano elektryczne maszyny sterowe(rys ) składające się z silnika elektrycznego i przekładni ślimakowej i zębatej napędzającej zaopatrzony w uzębienie sektor(kwadrat).Również i ten rodzaj maszyn sterowych zamknął wobec licznych wad, jakie wykazywał, i obecnie praktycznie na statkach handlowych stosuje się wyłącznie elektr ohydrauliczne tłokowe maszyny sterowe.

Schemat działania takiej maszyny przedstawia rysunek. Płetwa steru poruszana jest przez nich tloczyska wywołany ciśnieniem oleju działającego na tłoki. Ciśnienie oleju wytwarzane jest przez pompę, której działanie sterowane jest(w wypadku przedstawionego rozwiązania) za pośrednictwem hydraulicznego telemotoru. Telemotor z kolei wprowadzany jest w nich przez obrót koła sterowego.

Obok maszyn tłokowych stosowane są również elektrohydrauliczne maszyny skrzydełkowe(rys ).Maszyny tego typu umieszczone są bezpośrednio na trzonie sterowym, przy czym zamocowana na nim głowica maszyny zawiera trzy skrzydła poniszające się w podzielonej na trzy przedziały obudowie. Olej doprowadzany jest pod ciśnieniem do poszczególnych przedziałów w zależności od kierunku wychylenia płetwy.

Skrzydełkowe maszyny sterowe stosuje się rzadziej ze względu na trudności z uszczelnieniem poszczególnych elementów ruchomych.

Elektrohydrauliczne maszyny tłokowe dzielą się na dwie podstawowe grupy: maszyny cięgnowe oraz maszyny z jarzmem ślizgowym (Rapsona)-(rys.).W maszynach cięgnowych nich tloczysk maszyny przenoszony jest na jarzmo zamocowane na trzonie za pośrednictwem cięgien zamocowanych obrotowo w tloczysku i w jarzmie(rys.)Natomiast w maszynach z jarzmem ślizgowym ruch tloczysk działa przy' zmiennej odległości ich osi od osi trzonu sterowego, dzięki czemu moment obrotowy wytwarzany przez maszynę rośnie w miarę wychylenia stem(rys).

Bywają również maszyny łączące cechy maszyn ciągowych z maszynami z jarzmem ślizgowym, w których jarzmo na trzonie sterowym wyposażone jest w wycięcie dla kostki ślizgowej. Zakończenie cięgna jest osadzone obrotowo w kostce ślizgowej, dzięki czemu cięgno w czasie ruchu tloczyska pozostaje w jego płaszczyźnie.

Maszyny sterowe elektrohydrauliczne wyposażone są w dwa identyczne zespoły składające się z silnika elektrycznego i pompy. W ten sposób jeden z zespołów' stanowi zespól rezerwowy. Napędzane przez silniki elektryczne pompy są obecnie pompami wielotlokowymi z tłokami o zmiennym skoku. Konstrukcja pompy pozwala na zmianę skoku tłoka od zera(bieg jałowy) do maksymalnego. Odpowiednio do tego zmienia się wydatek pompy. Kierunek ssania i tłoczenia może być również zmieniony, przez co strona ssąca staje się tłoczącą i przeciwnie. Jednym z najczęściej stosowanych typów pompy jest pompa typu Helle-Shaw (rys ).Istnieją również inne rozwiązania pomp wielotlokowych o zmiennym skoku, jak np. pompa z wahliwą płytą regulującą (rys ).

Rurociągi należy zaopatrzyć w górnych punktach w odpowietrzenia, aby uniknąć pęcherzy powietrza, oraz w odwodnienia w dolnych punktach rurociągów. Zawory bezpieczeństwa powinny być tak ustawione, aby olej uchodzący na skutek nadmiernego ciśnienia był odprowadzany do rurociągu niskiego ciśnienia. Ze względu na możliwość wycieków oleju oraz dla zapobiegania zmniejszenia się objętości oleju w instalacji na skutek zmian temperatury konieczne jest zainstalowanie zbiornika ekspansyjnego lub zbiornika dopełniającego. Objętość zbiornika powimia odpowiadać objętości oleju w instalacji z 20% naddatkiem. Napełnianie zbiornika odbywa się za pomocą ręcznej pompy; dla większych instalacji stosuje się pompę napędzaną elektrycznie.