124707

Hstolą i funkcje podatków

Podatki są bardzo starą instytucja ekonomiczną, gdyż pojawiły się już w starożytności. Stanowią one podstawową formę daniny publicznej. Państwo, samorządy terytorialne i inne, czerpią środki na realizację swoich zadań publicznych i społecznych. Państwo wykorzystuje swoje uprawnienia władcze i nakłada obowiązek wnoszenia danin państwowych przez osoby fizyczne i jednostki gospodarcze. Pierwotnie daniny publiczne wnoszone były w naturze, czego przykładem jest dziesięcina oraz w postaci świadczeń osobistych (np. obowiązkowa służba wojskowa). Jest to relikt danin publicznych. Gdy pojawił się pieniądz, państwo zaczęło pobierać daniny publiczne również w tej formie. Pieniężne daniny publiczne przyjęły postać podatków i opłat publicznych.

Opłaty publiczne jak wskazuje ich nazwa, są świadczeniami odpłatnymi, pobierane za czynność urzędowe, np. sporządzenie aktu małżeństwa. Opłaty są pobierane za czynności urzędowe i usługi publiczne. Podatek jest świadczeniem nieodpłatnym. Państwo poprzez ustanawianie i egzekwowanie podatków przejmuje część dochodów osób fizycznych i jednostek gospodarczych i bierze w ten sposób udział w podziale produktu i dochodu narodowego. Jednocześnie podatki korygują rynkowy podział dochodów między osobami fizycznymi i jednostkami gospodarczymi.

Podstawową funkcją podatków jest funkcja fiskalna. Wyraża się ona w przysparzaniu dochodów władzy publicznej. Współcześnie podatki stanowią podstawowe źródło dochodów publicznych. Funkcja fiskalna jednocześnie przejawia się w zawłaszczaniu części dochodów osób fizycznych i jednostek gosp. i powinna być ona dostosowana do zakresu i skali zadań państwa, samorządów terytorialnych i innych związków publiczno -prawnych. W kwestii jakie zadania powinno realizować państwo i inne związki publiczno -prawne, odmienne postulaty zgłaszają zwolennicy doktryn neoliberalnych i doktryn socjaldemokratycznych.

Pierwsi uważają, że państwo i inne związki publiczno - prawne a zwłaszcza samorządy terytorialne powinny realizować tylko wąsko rozumiane zadania publiczne w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego, obrony narodowej, oclirony środowiska, ładu przestrzennego, a także dróg publicznych. Postulują jednocześnie, aby podstawowe usługi socjalno-kulturalne w zakresie oświaty i wychowania, oclirony zdrowia, szkolnictwa wyższego, kultury, aby były skomercjalizowane, aby były świadczone odpłatnie z wyjątkiem szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego oraz szczepień ochronnych. Uważają, że państwo nie powinno gwarantować zabezpieczenia społecznego na wypadek starości, inwalidztwa, bezrobocia, wielodzietności, nieporadności życiowej i innych tyzyk socjalnych.

W neoliberalnej gospodarce rynkowej zakres zadań realizowanych przez władze publiczne jest wąski i podatki mogą być niskie. Gospodarka amerykańska jest najbardziej zbliżona do gospodarki neoliberalnej.

Zwolennicy doktryn socjaldemokratycznych postulują, aby państwo i inne związki publiczno - prawne świadczyły nieodpłatnie nie tylko wąsko rozumiane usługi publiczne, ale i kulturalne i gwarantowały zabezpieczenie społeczne w przypadku urzeczywistnienia się ryzyk socjalnych.

Zakres zadań władzy publicznej w gospodarce socjaldemokratycznej jest bardzo szeroki i dlatego podatki w tej gospodarce muszą być wysokie.

Model gospodarki socjaldemokratycznej dominuje w krajach skandynawskich, RFN, Francji.

Pytanie o wysokie podatki, jest pytaniem o zadania państwa i inne związki publiczno -prawne.

W sytuacji demokracji parlamentarnej, wyborcy głosując na odpowiednią partię, pośrednio opowiadają się za określonym modelem gospodarki rynkowej i określają sytuację podatkową.

2