50579

• Świat dzieli się na dwie sfery z Ziemią w środku: na sferę podksiężycową i na sferę nadksiężycową. O ile w sferze nadksiężycowej panuje pełna regularność, cykliczność i uporządkowanie, ruch kołowy, to w sferze pod księżycowej takiej regularności i porządku nie ma - np. ruchy dzielą się na samorzutne i wymuszone. Samorzutne o takie ruchy, które służą temu, aby każde ciało zajęło miejsce zgodne ze swą naturą, a ruchy wymuszone są efektem kolizji różnych ciał.

W teorii poznania

Forma wyraża substancję, wartości ogólne natomiast materia jednostkowe.

•    Arystoteles wprowadza też pojęcie materii pierwszej, które oznacza nieokreśloność jaka

powstałaby po wyabstrahowaniu z rzeczy wszelkiej formy, czyli wszelkiej ograniczoności.

•    Wiedza pojęciowa o świecie jednostkowym - zmysłowym jest możliwa, ponieważ tkwi w

substancjach jednostkowych pierwiastek ogólny - forma. Ona jest przedmiotem pojęć i dzięki jej obecności w substancjach możemy mieć o nich wiedzę pojęciową.

•    Rozróżnia się poznanie i wiedzę zmysłową od rozumowych: poznanie rozumowe jest

bardziej wartościowe, ścisłe i ogólne, nie jest jednak treściowo niezależne od poznania zmysłowego.

•    Według Arystotelesa nie ma w umyśle niczego, czego by nie było najpierw w zmysłach.

Rozum abstrahuje cechy istotne i ogólne z materiału dostarczonego mu przez zmysły.

•    Wyjaśnienia kauzalne i teleologiczne nakładają się tu na siebie , skoro formy i Czysta Forma

są zarazem przyczynami i celami dynamiki substancji.

•    Niewątpliwy wydaje się związek logiki Arystotelesa z jego metafizyką (teoria bytu

rzeczywistego) świadczy o tym, np. sposób objaśniania prawomocności z zasady sprzeczności (Jest prawdziwa, gdyż nie może tak być, aby coś było i jednocześnie nie było). Konieczność istnienia pierwszej przyczyny objaśnia Arystoteles w ten sposób, że zakwestionowanie pierwszej zasady (początku rozumowania i dowodzenia) niszczyło by możliwość poznania naukowego. Musi ona istnieć, gdyż przy założeniu tożsamości zasad myślenia i bytu, świat i np. ruch nie byłby wyjaśniony

•    Ze względu na właściwości sfery nadksiężycowej możliwy jest jej opis matematyczny.

Dowodził tego fakt istnienia astronomii. Problemem było natomiast, czy (Arystotelesowi wydawało się że tak nie jest) możliwy jest także matematyczny opis świata podksiężycowego, w którym nie ma regularności, ani homogeniczności przestrzeni.

•    Zdaniem Arystotelesa, możliwa jest jedynie jakościowa, a nie ilościowa, matematyczna

teoria wyjaśniania przyrody podksiężycowej. Metody podksiężycowego przyrodoznawstwa stworzono w XVII wieku. Być może przyczynił się do tego w jakimś stopniu autorytet Arystotelesa.

W teorii wartości:

•    Zamiast przeciwstawności, akcent kładziony jest na hierarchię wartości - np. wartości

rozumowe są wyższe, cielesne - niższe.

•    Akcent na zasadę złotego środka.

•    Cele mają charakter immanentny (liczą się z naturą danej substancji), realny i skończony.

W antropologii filozoficznej:

•    Człowiek jest substancją, połączeniem duszy i ciała. Obok jego cech gatunkowych pozostają

w nim zawsze cechy jednostkowe.

•    Człowiek jest zwierzęciem rozumnym, gdyż łączy trzy rodzaje duszy: