50783

maksymalną mobilizacją w stanach emocjonalnego napięcia, co z kolei prowadzi do szybkiego wyczerpania się ustroju. Perseweracyjny charakter objawów w nerwicy natręctw nasuwa podejrzenie, czy nie jest to nie określone dotychczas uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego. Łatwość rzutowania się stanów emocjonalnych na sterujące funkcje układu nerwowego może świadczyć o osłabieniu procesów hamowania u ludzi dotkniętych nerwicą histeryczną. Nie negując psychologicznej genezy nerwic, nie można jednak zamykać oczu na czynniki natuiy somatycznej, odgrywające rolę w ich powstaniu. Nie są one jeszcze dokładnie poznane, określa się je jako genetycznie uwarunkowaną predyspozycję układu nerwowego, w szczególności układu wegetatywno-endokrynnego, lub też, jako zmiany powstałe w tych układach pod wpływem silnych bodźców emocjonalnych lub urazów natury fizycznej (mechanicznych, intoksykacyjnych, infekcyjnych itp.). Granica między nerwicą a „pseudo nerwicą" nie zawsze jest łatwa do przeprowadzenia. To samo dotyczy granicy między psychopatią a charakteropatią. Termin ten (characteiopathia) wprowadził do psychiatrii Tadeusz Bilikiewicz w celu wyróżnienia zmian psychopatycznych powstałych na skutek różnorodnych uszkodzeń organicznych ośrodkowego układu nerwowego.

Pojęcie psychoterapii implikuje, że czynnikiem leczniczym jest w niej oddziaływanie psychiczne, analogicznie jak w farmakoterapii jest nim oddziaływanie farmakologiczne, w hydroterapii — oddziaływanie za pomocą wody, w rentgenoterapii — za pomocą promieni rentgenowskich itp. Wzajemne oddziaływanie psychiczne istnieje w każdym kontakcie człowieka z człowiekiem. Co więcej, nawet w kontaktach człowieka ze zwierzęciem można takie zjawisko prześledzić. Na pewno też istnieje ono między samymi zwierzętami. Oddziaływanie to można określić jako zmianę w przeżyciach i zachowaniu się pod wpływem drugiej osoby, przy czym może ono polegać na słowach, mimice, gestach, a wreszcie samej obecności drugiej osoby. Nie jest to oddziaływanie fizyczne w tym sensie, że nie działa się tu na drugą osobę za pomocą energii mechanicznych, cieplnych, elektrycznych, chemicznych itp. Oddziaływanie fizyczne jest szeroko stosowane w medycynie, a dzięki rozwojowi medycyny naukowej, co w dużej mierze jest równoznaczne z rozwojem technizacji medycyny, odgrywa ono współcześnie rolę zasadniczą w terapii, spychając na dalszy plan oddziaływanie psychiczne. W dawnych czasach lekarz był jednak skazany przede wszystkim na posługiwanie się środkami natury psychologicznej.

Oddziaływanie psychiczne nie oznacza oddziaływania za pomocą nieznanej i tajemniczej „energii psychicznej". Analogicznie jak w oddziaływaniu fizycznym działają tu różnego rodzaju energie, ale już nie ilość i jakość energii odgrywa rolę, ale jej znaczenie. Wystarczą minimalne ilości energii, by wywołać poważne zmiany w ustroju. Słowo wymówione szeptem może mieć większe znaczenie niż potężny huk maszyny, lekkie dotknięcie — większe znaczenie niż silne nawet potłuczenie itp. Traktując wymianę energetyczną jako istotną cechę każdego żywego ustroju, można powiedzieć, że oddziaływanie fizyczne mieści się w ramach metabolizmu energetycznego, a oddziaływanie psychiczne — w ramach metabolizmu informacyjnego.

Można tu dostrzec pewną niekonsekwencję rozwoju współczesnej medycyny, który