Za dominatu ojciec miał prawo karcenia młodzieży podległej jego władzy, ale ciężkie przewinienia były karane siłownie.
♦ Prawo zabicia |>odleglcgo władzy - początkowo jako vitae necisąue potestas, potem ius vitae necisąue (prawo zabicia). Wymagane były odpowiednie podstawy potwierdzone w postępowaniu przed sądem domowym.
- Jeżeli wymogi nie były spełnione ojciec odpowiadał za zabój stwo.
- Pryncypat - ius vitae necisąue wyszło prawie użycia, jeżeli go nadużyto karano go extra ordinem.
- Konstantyn Wielki - znosi ius vitae necisąue, karząc go jako parricidium (zabójstwo najbliższych krewnych)
♦ Prawo do porzucenia nowonarodzonych dzieci (expositio) - jeśli mimo porzucenia dziecko przeżyło, ojciec nie tr acił patria potestas.
Dominat -expositio zakazana
Konstantyn Wielki - osoba, która wzięła porzucone dziecko i traktowała je jako własne, nabywała nad nim patria potestas Jeśli było u mego niewolnikiem, stawało się własnością tej osoby
- Justynian - dziecko zawsze miało wolność i ingenuitas (wolne urodzenie; stan osoby wolno urodzonej)
♦ Prawo sprzedaży dziecka - różne cele
Trzykrotna w wypadku syna a jednokrotna przy córkach i niewolnikach służyła wyjściu spod patria potestas; wyinterpretow anie z Ustawy XII tablic w formie adoptio i emancipatio. jako formy zakończenia patria potestas
Późna republika i pryncypat - sprzedaż z wyjątkiem powierniczej wyszła z użycia (zwłaszcza z chęci zysku)
Konstantyn Wielki - możliwa sprzedaż nowonarodzonych dzieci, ale z możliwością ich odkupu
- Justynian - prawo sprzedaży tylko w wypadku nędzy
Rola ojca rodziny przy małżeństwie i zaręczynach (patrz odpowiednie części)
♦ Zasada jednolitości majątkowej, podmiotem był tylko pater familias. z czasem odstępstwa od tego
Dzieci rodziny nie miały zdolności majątkowej, z czasem w ograniczonym zakresie ją nabyły.
Pełnej zdolności nie miały nawet za Justyniana.
♦ Peculium (peculiutn profecticium) - od wczesnej republiki, masa majątkowa przekazana do zarządzania i pobierania z niej dochodów. Udzielano jej:
1. niewolnikom
2. synom rodziny