Temat: Bialka, tluszcze i cukry- powtrzenie BIALKA: - zbudowane z ok. 20 rznych aminokwasw, aby bylo bialko musi byc ponad 100 w komrce - tworzenie bialka poprzez hydrolizy enzymatycznej- laczenie aminokwasw - wiazanie peptydowe C z N - polikondensad - bialko I (liniowe), II (przemienne), III (skrecone wokl osi) rzedowa struktura - funkcje: budowa tkanek, regeneracja, regulacja (hormony, enzymy), ostatecznie jako zrdlo energii (tylko C, O, H) - dezaminacja: odrzucenie grupy NH3, S; powstaje mocznik - pochodzenie- produkty roslinne i zwierzece - bialko pelnowartosciowe: zawiera 8 aminokwasw, ktrych organizm nie jest w stanie wyprodukowac - najwyzsza wartosc biologiczna- jajko kurze - zapotrzebowanie: 1 g/ kg/24h - denaturacja- zniszczenie struktury III rzedowej, pekaja wiazania wodorowe, uwalniaja sie H2S i NH3- przez temp, kwasy i sl - denaturowane w zoladku, trawione w jelicie cienkim WEGLOWODANY - powstaja w roslinach w trakcie fotosyntezy - funkcja: dostarczanie energii uzytecznej- ATP - stanowia element budowy- u roslin sciana komrkowa, kw. nukleinowe DNA i RNA - razem z bialkami buduja enzymy i hormony weglowodany: - proste glukoza i fruktoza (izomery) w owocach, miodzie nie wymagaja trawienia szybko podnosza poziom cukru we krwi, szybko wchlaniane - zlozone - dwucukry sacharoza (gluk. + frukt.) rozkladana w jelicie cienkim laktoza (cukier mleczny maltoza (w piwie), rozklad slodu w chlebie - wielocukry skrobia (glukoza i glikogen) polaczone bialkiem, magazynowane max 900 g w watrobie (1 g glikogenu wymaga 4g wody) blonnik (celuloza) zbudowany z glukozy, nie jest trawiony, drazni jelita- zapobiega zaparciom, obniza poziom cholesterolu - hipoglikemia- zbyt niski poziom glukozy we krwi (norma 80), hiper- zbyt wysoki, wtrna hipoglikemia powstaje w wyniku spozycia zbyt duzej ilosci czystej glukozy, natychmiast wchloniona podwyzsza sie jej poziom, produkowana jest ogromna ilosc insuliny (szok insulinowy), ktra powoduje gwaltowne jej obnizenie ponizej normy - zapotrzebowanie: ok. 55- 60% pozywienia - uczucie glodu- spadek poziomu glukozy w krwi, pobudzenie osrodka glodu w mzgu, zablokowanie osrodka sytosci, skurcze zoladka, po dostarczeniu pokarmu po ok. 20 min. impuls do mzgu o sytosci zablokowanie osrodka glodu, pobudzenie sytosci TLUSZCZE (LIPIDY) - estry gliceryny (cz. hydrofilowej- rozpuszczalna) i wyzszych kwasw tluszczowych (cz. hydrofobowej) - po obnizeniu napiecie powierzchniowego wody rozpuszczaja sie - kw. tluszczowe nasycone lub nienasycone - funkcja tk. tluszczowej: zapas energii, izolacja termiczna, amortyzacja, podscilka tluszczowe- dno oka, nerki - norma fizjologiczna: mezczyzni: 10- 12%, kobiety: 15-18% - rozpuszczaja aromaty- nadaja smak potrawom tluszcze: - roslinne oleje, oliwa, margaryna wit. E i NNKT- niezbedne nienasycone kwasy tluszczowe nie syntezowane przez nasz organizm, obnizaja poziom cholesterolu, krzepliwosc, stymuluja wzrost NNKT (wit. F)- 7- 10g/ 24g - zwierzece smalec, maslo, smietana nasycone kw. tluszczowe, podnosza poziom cholesterolu maslo- wit. A i D - zapotrzebowanie: 1g/ kg/ 24h - jelczenie tluszczu- rozklad, ciekle szybciej, najszybciej psuje sie maslo bo jest emulsja tluszczu, bialka i wody - przy spalaniu powstaje akroleina - laczenie tluszczy daje wyzsza temp. wrzenia, spalania