Krta
Miejsce krtani w systematyce ukadu oddechowego.
Rusztowanie chrzestne krtani.
Poczenia chrzstek krtani.
Rusztowanie wóknisto-spryste krtani.
Minie krtani.
Jama krtani.
Unerwienie i unaczynienie krtani.
Ad 1) Miejsce krtani w systematyce ukadu oddechowego
Krta larynx zalicza si do ukadu oddechowego systema respiratorium i stanowi pierwszy odcinek dolnych dróg oddechowych.
Paszczyzn podziaow midzy górnymi a dolnymi drogami oddechowymi jest wejcie do krtani.
Górne drogi oddechowe :
jama nosowa
jama ustna
jama garda
Dolne drogi oddechowe:
a) krta
b) tchawica
c) drzewo oskrzelowo-pucne
d) puca
UWAGA: Jama ustna jest równie zaliczana do górnych dróg oddechowych.
Ad 2) Rusztowanie chrzestne krtani
Wyróniamy 3 nieparzyste oraz 3 parzyste chrzstki krtani.
Chrzstki nieparzyste s wiksze od chrzstek parzystych.
Chrzstka piercieniowata (cartilago cricoidea)
Jest zasadnicz chrzstk krtani penic funkcje podporowe i ochronne. Chrzstk t nazywa si piercieniowat poniewa ma ksztat piercienia (sygnetu).
Z przodu jest wska i tworzy uk, a ku tyowi poszerza si tworzc blaszk (lamina), aby stworzy miejsce do poczenia stawowego z chrzstk tarczowat nalewkowat. Kada blaszka ma 4 powierzchnie stawowe: 2 po jednej i 2 po drugiej stronie.
Dolana powierzchnia stawowa suy do poczenia z chrzstk tarczowat i nazywa si facies articularis thyroidea.
Na górnym brzegu blaszki znajduje si powierzchnia dla chrzstki nalewkowatej (cartilago arytenoidea) nazywana powierzchni nalewkowat (facies articularis arytenoidea).
Chrzstka tarczowata (cartilago thyroidea)
Nie peni funkcji podporowych, ale wycznie funkcje osonowe. Nazwa jej pochodzi od ksztatu poniewa przypomina tarcz.
Ma blaszk praw i lew (lamina dextra et sinistra), które cz si z przodu tworzc wynioso krtaniow (prominentia laryngea).
Blaszki poczone na górze tworz wyranie wcicie ! chrzstka tarczowata z przodu w linii porodkowej jest najkrótsza tworzc wcicie tarczowe górne (incisura thyroidea superior).
Na dole wcicie wystpuje tylko czasami, na ogó jedna go nie ma ! mówimy, e jest to margo inferior catrilaginis thyroideae. Niekiedy tylko wystpuje incisura thyroidea inferior.
Z brzegu górnego tylnego (na pograniczu tych brzegów) wyrastaj ku górze rogi górne (cornu superius seu cornua superiora) i analogicznie ku tyowi i doowi cornua inferiora czce si stawowo z chrzstk piercieniowat. Rogi górne su dla poczenia wizozrostowego z koci gnykow.
Chrzstka nagoniowa cartilago epiglottica
Narysowana jest lini przerywan, aby zaznaczy, e jest osonita chrzstka tarczowat.
Ma ona ksztat listka albo siodeka do roweru. Cz szersza skierowana do góry nazywa si blaszk, a cz dolna zwracajca si do chrzstki tarczowej (ale do niej nie dochodzca) nazywa si szypu (petiolus).czy je wizado tarczowo-nagoniowe (ligamentum thyroepiglotticum).
Chrzstka nagoniowa zabezpiecza wejcie do krtani i chroni przed zachyniciem, poniewa drogi oddechowe i pokarmowe krzyuj si na poziomie garda. Jama nosowa, która jest zlokalizowana wyej musi poczy si poprzez gardo z krtani lec z przodu.
Równie jama ustna leca jednak niej czy si z gardem, które jest z tyu.
W gardle nastpuje skrzyowanie drogi oddechowej i pokarmowej dlatego atwo si zachysn.
CHRZSTKI PARZYSTE
Chrzstka nalewkowata cartilago arytenoidea
czy si stawowo z chrzstk piercieniowat. Ma ona ksztat ostrosupa o podstawie trójktnej, podstaw, wierzchoek i 3 powierzchnie.
Podstawa jest wklsa i czy si stawowo z chrzstk piercieniowat. Wierzchoek jest nieco stpiony i znajduje si na nim chrzstka rókowata (cartilago corniculata). Chrzstka rókowata czy si z chrzstk nalewkowat wizozrostem lub chrzstkozrostem albo stawowo. Ruchomo tego poczenia jest niewielka.
Powierzchnie chrzstki nalewkowatej:
tylna
przyrodkowa
S one mao urozmaicone i nie posiadaj adnych szczegóów. Mona sobie wyobrazi je jako lekko wklse powierzchnie.
Bardzo urozmaicona jest powierzchnia wewntrzna, która si nazywa powierzchni przednio-boczn (paries anterolateralis). Na powierzchni tej znajduje si wypuko w ksztacie ksiyca nazywana grzebieniem ukowatym (crista arcuata). Górny róg tego póksiyca jest wzmocniony i tworzy tzw. wzgórek (colliculus). Wystpuj tam dwa zagbienia:
jedno nazywa si dokiem trójktnym (fovea trinagularis)
drugie to doek poduny (fovea oblonga)
Najwaniejsz rzecz, jak posiada chrzstka nalewkowata to 2 wyrostki, które zlokalizowane na dole (wyrastaj jakby z podstawy). Jeden jest zwrócony ku przodowi i nazywa si wyrostkiem gosowym processus vocalis, a drugi z tyu zwraca si ku bokowi i nazywa si wyrostkiem miniowym processus muscularis.
Od wyrostka gosowego ku przodowi a do wewntrznego kta chrzstki tarczowatej rozpociera si spryste wizado nazywane wizadem gosowym (ligamentum vocale).
Wielko szczeliny pomidzy wizadami gosowymi zaley od usytuowania wyrostka gosowego (bardziej przyrodkowo lub bardziej bocznie)
Ustawienie wyrostka gosowego jest uzalenione od ustawienia wyrostka miniowego (na którym s zaczepione minie).
Jeeli wyrostek miniowy jest odcigany ku bokowi to wtedy wyrostek gosowy wdruje przyrodkowo i odwrotnie.
Chrzstki rókowate nie maj adnego znaczenia i s chrzstkami zanikowymi.
Niekiedy ponad chrzstk rókowat s zlokalizowane chrzstki klinowate (cartilagines cuneiformes), które take s niestae (zanikowe) i nie maj adnego znaczenia.
Do czsto w miejscach typowych spotyka si równie inne chrzstki:
chrzstka ziarnowata (cartilago triticea)
chrzstka nieparzysta (cartilago procricoidea)
Chrzstki te nie wystpuj stale, ale za to w miejscach typowych co jest dla nich chrakterystyczne!
Ad 3) Poczenia chrzstek krtani
W krtani wyróniamy dwa parzyste stawy :
piercienno-tarczowy (articulatio cricothyroidea) - dolny
piercienno-nalewkowy (articulatio cricoarytenoidea) - górny
Staw górny dla poczenia z chrzstk nalewkowat jest stawem kykciowym s. elipsoidalnym, dwuosiowym (articulatio condylaris seu elipsoidea). Elipsa ma na ogó dwie osie.
Staw dolny jest stawem kulistym (articulatio spheroidea) poniewa róki chrzstki tarczowatej s zaokrglone i stanowi wycinki kuli.
Stawy te maj wzmocnienia torebki stawowj, które nazywaj si wizadami.
Staw piercienno-nalewkowy ma tylko jedno wizado wystpujce z tyu na zczu stawowym nazywane wizadem piercienno-nalewkowym tylnym (lig. cricoarytenoideum posterius).
Staw piercienno-tarczowy ma a 3 wizada poniewa rogi dolne s poczone z tyu, z boku i z przodu na powierzchni stawowej chrzstki piercieniowatej. Jest to wizado rogowo-piercienne przednie, boczne i tylne (ligamentum ceratocricoideum anterius, laterale et posterius).
Wizada te zabezpieczaj stawy krtani.
W krtani wystpuj take inne wizada wasne, w innych miejscach ni w okolicy stawów, które ogólnie nazywamy wizadami pozastawowymi krtani.
Typowym wizadem jest wizado w ksztacie litery Y. Na tylnym zczu tego trójnogu ley chrzstka nieparzysta krtani - cartilago procrioidea. Wizado “Y” ma dwa ramiona, które przebiegaj od chrzstek rókowatych do luzówki garda. S to wizada rókowo-gardowe (ligg. corniculopharyngea).
Odnoga nieparzysta prowadzi do chrzstki piercienowatej krtani.
Naley jednak pamita, e to nie jest literka Y w jednej paszczynie tylko zarówno ramiona górne jak i dolne s zwrócone ku przodowi tworzc kt rozwarty ok. 1200.
Innym wizadem pozastawowym krtani jest poczenia szypuy chrzstki nagoniowej z chrzstk tarczowat. Szypua nie dochodzi do kta wewntrznego bo wystpuje wizado tarczowo nagoniowe.
Kolejne wizado pozastawowe krtani to wizado gosowe prawe i lewe a powyej nad wizadem gosowym jest zlokalizowane wizado przedsionkowe (ligamentum vestibulare).
Przebiega ono od chrzstki nalewkowatej do chrzstki tarczowatej ponad wizadem gosowym. Wyróniamy jeszcze wizada zewntrzne krtani (ligg. externa laryngis), które cz krta z innymi narzdami lub komi (ko gnykowa).
Poczenie chrzstki tarczowatej z koci gnykow tworzy bona tarczowo-gnykowa (membrana thyrohyoidea), która nieprzerwanie czy brzeg górny chrzstki tarczowatej i rogi górne tej chrzstki z koci gnykow. Bona ta jest wzmocniona boczne i porodkowo. Wzmocnienia wewntrzne to wizado tarczowo-gnykowe P i L (lig. thyrohyoideum laterale dex. et sin.), a porodkowo wizado tarczowo-gnykowe porodkowe lig. thyrohyoideum medianum.
Chrzstka ziarnowata (cartilago tricitea) wkomponowana jest w przso wizada tarczowo-gnykowego bocznego.
Kolejne wizada pozastawowe (zewntrzne) krtani to: poczenie koci gnykowej z chrzstk nagoniow przez wizado gnykowo-nagoniowe (lig. hyoepiglotticum) oraz poczenie z I chrzstk tchawicz jako wizado piercienno-tchawicze (lig. cricotracheale).
Tchawica jest innym narzdem ni krta, dlatego wizado to nazywa si wizadem piercienno-tchawiczym podczas gdy wszystkie pozostae wizada pomidzy kolejnymi chrzstkami nazywaj si ligamenta annularia tracheae, ale one nie maj z krtani nic wspólnego.
Wizadem pozastawowym wewntrznym krtani jest take wizado piercienno-tarczowe, które przebiega od uku chrzstki piercieniowatej do brzegu dolnego pytki chrzstki tarczowatej.
Ad 4) Rusztowanie wóknisto-spryste krtani
Chrzstki stanowi rusztowanie chrzstne krtani (sceleton cartilagineum).
Rusztowanie wóknisto-spryste (sceleton fibroelasticus laryngis) na rysunku s to paski zaznaczone na fioletowo i pomaraczowo, które tworz:
bona czworoktna (membrana quadrangularis)
stoek sprysty (conus elasticus)
Z brzegów bocznych chrzstki nagoniowej wyrasta jakby bona, która tworzy pókole ! biegnie ku tyowi i czy si, a im bardziej ku doowi tym si zwa tworzc co w rodzaju citego stoka. Podstawa jest dosy dua, a przy wierzchoku obwód jest znacznie mniejszy. W stoku tym przód stanowi chrzstka nagoniowa, ty tworzy chrzstka nalewkowata, a boki bona czworoktna.
Jest to “górna cz klepsydry piaskowej”. Pomidzy tymi czterema ograniczeniami tworzy si jama zwana przedsionkiem krtani (vestibulum laryngis). Brzeg górny i dolny jest wolny.
Brzeg dolny jest silny i nazywa si wizadem przedsionkowym (ligamentum vestibulare seu ventriculare). Poniej w krtani jest przerwa ! na pewnym odcinku poniej tej bony nie ma szkieletu wóknisto-sprystego, a niej znowu rozpoczyna si rusztowanie wóknisto-spryste.
Jakby w zwierciadlanym odbiciu teraz stoek jest city na górze, a poszerza si ku doowi (tego poszerzenia nie wida na rycinie 4 poniewa przesania je chrzstka piercieniowata). Górne rusztowanie sprysto-wókniste to stoek city z wiksz podstaw zwrócony do góry, a w czci dolnej odwrotnie do dou. Wtedy rzeczywicie tworzy si ta klepsydra piaskowa. Na poziomie bony czworoktnej jama krtani nazywa si przedsionkiem krtani, a na poziomie stoka sprystego jam podgoniow (lub jam krtaniow doln). Pomidzy bon i stokiem nazywa si jam poredni krtani.
Podzia krtani na trzy pietra jest uwarunkowany rusztowaniem wóknisto-sprystym. Wizado przedsionkowe byo utworzone przez wolny, dolny brzeg bony czworoktnej, tak tutaj brzeg wolny górny stoka sprystego tworzy wizado gosowe.
Wizado gosowe jest to zgrubiay górny brzeg stoka sprystego (margo superior coni elastici).
Aby chrzstki krtani byy wzajemnie wzgldem siebie ruchome musz by poczone stawowo. Przemieszczanie caej krtani wzgldem otoczenia zapewniaj silne wizada czce j z ssiednimi tworami kostnymi (ko gnykowa) i z narzdami mikkimi (gardo, jzyk).
Chrzstki, szkielet i poczenia (wizada wewntrzne i zewntrzne) to cz bierna aparatu ruchowego, to tak jak koci, stawy i wizada. Aby chrzstki byy wprawione w ruch musz by zawiadywane miniami poprzecznie prkowanymi (zalenymi od naszej woli).
Naley pamita, e wszystkie minie krtani s poprzecznie prkowane (zalene od naszej woli).
Ad 5) Minie krtani
Podzia mini:
wewntrzne - wasne
zewntrzne - cudze
Minie wewntrzne poruszaj oddzielnymi chrzstkami (tylko chrzstkami krtani), a zewntrzne poruszaj ca krtani, a nie poszczególnymi chrzstkami.
Do mini zewntrznych zaliczamy minie nadgnykowe i podgnykowe (po 4 minie).
Ko gnykowa to “przso kostne” wkomponowane w acuchy miniowe.
Minie nadgnykowe unosz ko gnykow, a zatem i krta do góry, a minie podgnykowe opuszczaj ko gnykow i krta ku doowi.
Minie wewntrzne krtani (6):
Z przodu na krtani wystpuje tylko jeden misie (!), a caa reszta schowana jest z tyu. Bdzie to miao bardzo due znaczenie dla unerwienia tych mini poniewa misie pooony z przodu jest inaczej unerwiony ni pozostae minie.
Minie wewntrzne krtani nazywaj si tak jakie chrzstki, które cz midzy sob.
Z przodu znajduje si tylko jeden misie czcy uk chrzstki piercieniowatej z chrzstk tarczowat ! misie piercienno-tarczowaty m. cricothyroideus.
Wszystkie pozostae minie s schowane za chrzstk tarczowat (le gboko). Najwikszym miniem krtani jest misie piercienno-nalewkowy tylny (m. cricoarytenoideus posterior) czcy blaszk chrzstki piercieniowatej z wyrostkiem miniowym chrzstki nalewkowatej. Przyczepia si on na powierzchni tylnej chrzstki piercieniowatej, przebiega ku bokowi i do góry do wyrostka miniowego.
Minia ten dziaa jak napita tama: kurczc si zblia przyczepy. Poniewa przyczep na chrzstce jest stay ! chrzstka nie moe si porusza (punctum fixum) to wyrostek miniowy jest pocigany ku tyowi, a wyrostek gosowy jest pocigany ku bokowi co w tym przypadku powoduje, e wizada gosowe si os siebie oddalaj. Jest to jedyny misie, który powoduje oddalanie si wizade gosowych.
Przestrze pooona pomidzy wizadami nazywa si szpar goni. Jest to jedyny misie, który rozwiera goni. Mona go nazwa misie rozwieracz szpary goni (m. dilatator rimae glotidis).
Antagonist tego minia jest misie piercienno-nalewkowy boczny (m. cricoarytenoideus lateralis), który ma take przyczep na chrzstce piercieniowatej. Poda on take do wyrostka miniowego, ale przyczepia si z drugiej strony.
Jeli dziaa to pociga wyrostek miniowy ku przodowi, a wyrostek gosowy ku linii porodkowej ! szpara goni jest zwarta - oba wizada gosowe cz si. O wyrostek miniowy zabiegaj dwa minie, jeden cignie z jednej strony drugi z drugiej. Misie piercienno-nalewkowy tylny jest silniejszy poniewa ma wiksz mas miniow. Kiedy pimy wizada gosowe s rozchylone i powietrze moe wnika do tchawicy (dlatego si nie dusimy).
Silny misie zaznaczony trzema strzakami przebiega od strony wewntrznej chrzstki tarczowatej do powierzchni przednio-bocznej chrzstki nalewkowej. S to trzy minie, które nazywamy miniem tarczowo-nalewkowym (m. thyroarytenoideus). Minie te przebiegaj prawie w paszczynie strzakowej, gdy chrzstka nalewkowata jest z tyu, a chrzstka tarczowata (zcze) jest z przodu.
Element lecy bardziej przyrodkowo nazywa si m. thyroarytenoideus interius, a pooony bardziej bocznie m. thyroarytenoideus externus.
Misie piercienno-nalwekowy wewntrzny pokrywa zarówno z boku lig. ventriculare i lig. vocale. Cz dolna tego minia nazywa si miniem gosowym, a cz górna miniem przedsionkowym (m. ventricularis).
Wszystkie dotychczas opisywane minie byy parzyste, ale jest w krtani jeden misie nieparzysty - misie nalewkowaty (m. arytenoideus). Misie ten przyczepia si do obu chrzstek nalewkowatych. Dziaajc (nie ma punktu staego poniewa chrzstki nalewkowate s ruchome) ciga do siebie obie chrzstki nalewkowate ! zwiera si szpar goni (misie zwieracz).
Pomimo, e jest on nieparzysty to rónicuje si w dwie grupy:
pierwsza biegnie czc oba wyrostki miniowe w poprzek ! to m. arytenoideus transversus
druga czca oba wyrostki miniowego z wierzchokami (rónoimiennymi) przebiega skonie ! m. nalewkowy skony (m. arytenoideus obliquus).
Misie nalewkowy skony przechodzi w ! m. nalewkowo-nagoniowy (m. aryepiqlotticus) kontrolujcy wejcie do krtani.
Gdy spojrzymy od góry do krtani nie wida adnych wizade ani mini, wszystko jest obudowane. Po bocznej stronie wizade przebiega misie gosowy pokryty bon luzow. Bona luzowa pokrywajca wizada gosowe i misie gosowy nazywa si fadem gosowym (plica vocalis).
Do zapamitania:
wizado gosowe to brzeg górny stoka sprystego (margo inferior coni elastici)
misie gosowy to misie tarczowo-nalewkowy wewntrzny (m. thyroarytenoideus internus)
fad gosowy (plica vocalis) to wycznie bona luzowa obejmujca wizado gosowe i misie gosowy, ale ich nie zawiera. Bona luzowa charakteryzuje si tym, e nie ma gruczoów krtaniowych (niezdrowo jest duo mówi, bo wtedy fady gosowe wysychaj).
Fady gosowe s cienkie tworzc wolny ostry brzeg. Nie s masywne dlatego powietrze wydechowe wprawia je w ruch i s one ródem dwiku.
Warga gosowa (labium vocale) to wizado gosowe + misie gosowy + fad gosowy
Najwiksz struktur jest warga gosowa, a najmniejsz lecz niesychanie wan fad gosowy.
W miejscu gdzie znajduje si wizado przedsionkowe, na zewntrz ley misie przedsionkowy, a wszystko te jest pokryte fadem przedsionkowym (plica ventricularis). Podobnie jak o wardze gosowej mówimy o wardze przedsionkowej, w której znajduje si wizado, fad i misie.
Ad 6) Jama krtani
Jama krtani w przekroju czoowym ma ksztat klepsydry piaskowej.
Pitra krtani:
przedsionek
cz goniowa, czyli porednia
pitro dolne krtani, czyli jama podgoniowa (cavum infraglotticum).
Bona czworoktna jest zwajcym si ku doowi stokiem, a stoek cignisty poszerza si ku doowi.
W czci poredniej krtani nie ma szkieletu sprystego ! jest tam luka do której moe wgbia si bona luzowa (óta) poniewa nie znajduje oporu. Tworzy si kieszonka krtaniowa (sacculus laryngeus).
Przestrze pomidzy dwoma fadami przedsionkowymi nazywa si szpar przedsionka (rima vestibuli), nastpne to wystpujca pomidzy faadami gosowymi szpara goni (rima glottidis)
- Cz goniowa (pars glottica) jest najmniejsz, ale zarazem najwaniejsz czci krtani poniewa zawiera nagoni. Nagonia to aparat gosowy którym jest fad gosowy prawy i lewy i zawarta midzy nimi szpara goni.
Gonia to aparat gosowy wbudowany w plica vocalis dextra et sinistra, nie w warg, nie wizado ani misie. Szpara goni w czci przedniej jest ograniczona przez fady gosowe, a w czci tylnej przez chrzstk nalewkowat.
Szpara goni ma 2 czci:
pars intermembranacea ! cz. midzybonista (pomidzy dwoma fadami gosowymi)
pars intermembranacea ! cz. midzychrzstkow (pomidzy chrzstkami nalewkowatymi).
Cz przednia nazywana jest czci gosow (pars vocalis)
Cz tylna nazywana jest czci oddechow (pars respiratoria).
Ta okolica jest najwsza i najmniejsza w jamie krtani. Jeli dochodzi do uduszenia to wanie w tej okolicy (zadawienia, obrzki bony luzowej, u dzieci zapalenie krtani).
W przypadku zatrzymania ciaa obcego mona wykona rkoczyn Heimlicha lub wykona konikotomi przecinajc conus elasticus aby dosta si do jamy podgoniowej.
Boczne ograniczenie przedsionka tworzy bona czworoktna i bona luzowa na której ona spoczywa.
Cz goniowa nie ma ograniczenia bocznego poniewa nie ma tutaj rusztowania sprystego. Jama podgoniowa jest ograniczona bocznie prze bon luzow lec na stoku cignistym.
W przedniej cianie garda jest zlokalizowane wejcie do krtani. Gardo jest bardzo dugim narzdem majcym cian boczn, tyln, a nie ma ciany przedniej gdzie znajduj si poczenia z jam nosow, jam ustn i jam krtani przez: nozdrza tylne, cie i wejcie do krtani.
Nie ma przestrzeni przedgardowej, ale jest za to przygardowa i zagardowa.
Ad 7) Unerwienie i unaczynienie krtani.
Ca krta zaopatruje nerw bdny.
Nerw bdny ma wókna czuciowe, ruchowe i najwicej parasympatycznych.
W krtani wystpujtylko wókna ruchowe i czuciowe.
Nerw bdny oddaje nerw krtaniowy górny, który zaraz przy koci gnykowej dzieli si na:
ga wewntrzn (czuciowa)
ga zewntrzn która przechodzi do przodu krtani i zaopatruje jedyny misie tam pooony ! m. cricothyroideus
Ga zewntrzna przebija bon tarczowo-grykow zaopatrujc czuciowo górne i porednie pitro krtani do fadu gosowego. Ruchowo ga ta niczego nie zaopatruje.
Nerw bdny po stronie lewej poniej uku aorty, a po stronie prawej poniej ttnicy podobojczykowej prawej oddaje nerw krtaniowy wsteczny, który pokonuje tras do góry midzy tchawic a przeykiem. W miejscu w którym osiga krta (na poziomie górnego brzegu chrzstki midzytchawicznej) zmienia nazw na nerw krtaniowy dolny.
Nerw krtaniowy dolny obsuguje 5 mini pooonych z tyu chrzstki tarczowej.
Pitro dolne krtani i jego bona luzowa jest unerwiona przez nerw krtaniowy dolny.
Ga wewntrzna nerwu krtaniowego górnego zespala si z gazi tyln nerwu krtaniowego dolnego tworzc ptl krtaniow (ansa laryngea) = ptla Galena
ga tylna - czuciowa
przednia - ruchowa
Na szyi wystpuje 7 ptli.
Ta ptla krtani jest ptl czuciow (somatyczn)
Unaczynienie
Krta unaczyniona jest przez:
ttnice krtaniow górn odchodzc od ttnicy tarczowej górnej (ga . t. szyjnej zewntrznej)
ttnic krtaniow doln odchodzca od ttnicy tarczowej dolnej (ga. t. podobojczykowej)