PRAWO WYBORCZE DO PARLAMENTU REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC
System wyborczy- wzorcowy przykład systemu mieszanego. W literaturze niemieckiej oraz orzecznictwie FTK określany jako system „spersonalizowanych wyborów proporcjonalnych”.
Liczba deputowanych do Bundestagu
Samej liczby deputowanych do Bundestagu nie określono w Konstytucji Niemiec.
Po zjednoczeniu Niemiec liczba deputowanych wynosiła 656, jednak przed wyborami do Bundestagu XV kadencji (2002 rok) dokonano nowelizacji ustawy — zmniejszono liczbę okręgów jednomandatowych do 299. Obecnie XVI Bundestag liczy 612 deputowanych.
http://www.bundestag.de/htdocs_e/members/index.html
Mandaty nadwyżkowe
Specyficzną cechą niemieckiego systemu wyborczego jest bowiem powstawanie tzw. mandatów nadwyżkowych, zwanych mandatami wiszącymi.
Jeśli partia w kraju związkowym otrzyma więcej mandatów bezpośrednich (według pierwszych głosów), niż przysługuje jej to na podstawie obliczeń proporcjonalnych głosów drugich, „nadwyżki” te zapisywane są na jej korzyść w formie dodatkowych miejsc. Ustalona poprzednio liczba miejsc w Bundestagu zwiększa się wtedy o daną nadwyżkę mandatów, bez odpowiedniej rekompensaty mandatowej dla innych partii.
Nadwyżka mandatów 1949-2002
Różne i złożone są powody możliwego powstania nadwyżki mandatów.
Z jednej strony nadwyżka mandatów wynika z rozbieżności między mandatami Z okręgów jednomandatowych i proporcjonalnych miejsc ogółem w obrębie kraju związkowego. Ten bezpośredni efekt nadwyżki może powstać wskutek znaczących różnic między rozkładem pierwszych i drugich głosów, a więc poprzez rozdzielenie głosów.
lub kiedy partia zdobywa wszystkie miejsca w okręgu wyborczym w danym kraju związkowym niewielką większością i otrzymuje wskutek efektu dysproporcji reguły względnej większości więcej mandatów bezpośrednich niż proporcjonalnych miejsc ogółem.
Metody obliczania
Uchwalone przez Bundestag w roku 1985 wprowadzenie metody Hare'a-Niemeyera dla rozdziału mandatów pomiędzy partie przyniosło niewielkie przesunięcia na korzyść mniejszych partii, FDP i Zielonych.
Rozdział mandatów odbywał się w trzech etapach:
1. Najpierw w pierwszej procedurze rozdziału ustalana jest liczba mandatów w Bundestagu przysługująca każdej partii według metody Hare'a- Niemeyera.
2. W drugiej procedurze ustalana jest liczba mandatów przysługująca każdej liście landowej każdej partii według metody Hare'a-Niemeyera
3. Dopiero po ustaleniu, ile mandatów przysługuje partiom w poszczególnych krajach związkowych, odpowiednio do liczby głosów, następuje obliczanie mandatów zdobytych w jednomandatowych okręgach wyborczych wg reguły większości względnej (bezpośrednich).
Próg ustawowy 5%
W ramach spersonalizowanych wyborów proporcjonalnych próg ustawowy jest z pewnością tym elementem, który wywiera najbardziej koncentrujący wpływ.
Utrzymuje on z dala od parlamentu nie tylko rozdrobnione partie, lecz powstrzymuje też od wybierania mniejszych partii, które nie uzyskają prawdopodobnie 5% głosów. Jeśli założy się jednak, że próg ustawowy chroni całkowicie system partyjny przed nowymi partiami, to sukces Zielonych w 1983 r. usunął tej krytyce systemu wyborczego grunt spod nóg.
Konstrukcja drugich głosów
Ponieważ każdy wyborca ma dwa głosy, umożliwia mu to podział głosów, tzn. wyborca może oddać swój pierwszy głos na kandydata z okręgu wyborczego, którego partii nie poparł przy oddawaniu drugiego głosu. Jednak większość wyborców wybiera pierwszym głosem kandydata z okręgu wyborczego, a głosem drugim z listy landowej tej samej partii.
Rozkład mandatów bezpośrednich według partii 1949-1987
Rozdzielenie głosów oddziałuje decydująco na tworzenie większości rządów koalicyjnych.
Wyborcy, którzy wybierają pierwszym głosem jedną z dwóch dużych partii i wyrażają tym samym swoje właściwe preferencje partyjne, swój drugi głos oddają n na mniejszego partnera koalicyjnego, jeśli temu grozi, że poniesie klęskę wskutek progu pięcioprocentowego. Koalicyjno-polityczne rozszczepienie głosów umożliwia tym samym utworzenie większości. Rozdzielenie głosów i próg pięcioprocentowy łączą się, tworząc ramy odniesienia określające zachowanie się małego, ale politycznie ważnego elektoratu.
The seats are distributed as follows: CDU/CSU 223, SPD 222, FDP 61, The Left Party 54, Alliance 90/The Greens 51.