Temat: Odrodzeniowa myśl społeczna - Ciąg dalszy
Comte stara się uzasadnić miejsce wśród innych nauk próbując odpowiedzieć na pytanie: dlaczego socjologia wyodrębniła się jako nauka dopiero na początku I połowy XIX wieku? skoro jej geneza sięga Starożytności. W odpowiedzi na to pytanie opracował hierarchie nauk, która uwzględnia kryterium: - historyczne; - logiczne.
kryterium historyczne - oparte na założeniu, że każda nauka stanowi zalążek następnej nauki; każda nauka w sposób ewolucyjny wyodrębnia inną naukę.
kryterium logiczne - oparte na 3 założeniach tzn., że nauki uporządkowane są wg 3 aspektów:
ad. I - stopnia malejącej ogólności i abstrakcyjności
ad. II - stopnia rosnącej abstrakcyjności
ad. III - stopnia rosnącej doniosłości praktycznej
Uwzględniając te kryteria stworzył następującą hierarchie nauk:
matematyka - nauka najbardziej abstrakcyjna, bo jest oparta na pewnikach /aksjomatach/, jest najprostsza, ponieważ nie korzysta z wyników badań innych nauk.
astronomia 3. fizyka, 4. chemia, 5. biologia,
6. socjologia - przeciwieństwo matematyki, bo jest nauką najmniej abstrakcyjną, najbardziej doniosła praktycznie, ponieważ jest nauką empiryczno - teoretyczną, nauka najbardziej złożona, dlatego też do jej zaistnienia konieczne było wyodrębnienie innych nauki takich jak matematyka i biologia. Comte wyodrębnił z płaszczyku socjologii:
a)statykę społeczną - teorie samorzutnego porządku społecznego zwaną też teorią instytucji. Miała koncentrować swoją uwagę na aspektach życia społecznego, które są stałe czyli występujących w każdym społeczeństwie /nieodłączny atrybut/.
Do statyki zaliczył:
podział pracy - dzieli społeczeństwo na klasy i warstwy społeczne tworzy swoistą więź, która wynika z podobieństwa wykonywania funkcji.
rodzinę - to podstawowa komórka społeczna, najważniejszy element statyki, ponieważ w rodzinie dokonuje się reprodukcji społeczeństwa. Reprodukcja czyli przekazywanie mentalności, dziedzictwa kulturowego i prokreacja.
władza(=rząd) - odpowiedzialna za utrzymanie więzi społecznej czyli jej zasadniczym celem jest niedopuszczenie do rozbicia społecznego spowodowanego podziałem pracy /zadanie utrzymanie porządku/
język - zapewnia wspólnotę uczuć, jednym z instrumentów za pomocą, którego odbywa się przekazywanie dziedzictwa kulturowego.
religie - bez niej społeczeństwo nie mogło by istnieć, nie ważny jest przedmiot wiary, ale konsekwencją tej wiary czyli więź stanowiąca moralne oparcie dla jednostki. Według Comte religia jest jedynym elementem, który skutecznie dyscyplinuje społeczeństwo. Bez religii społeczeństwo znalazło by się w stanie ?anomii?. A.......- to stan społeczeństwa rozkładającego, kiedy społeczeństwo przestaje spełniać funkcje i powstaje chaos normatywny np. zmienia się rząd.
Elementy statyki rozpatrywał w pre - funkcjonalistyczny sposób tzn. badał ich funkcje, a dokładniej wkład każdego elementu w utrzymaniu społecznego uważał, że każdy element życia społecznego realizuje określone funkcje.
b) dynamikę społeczna czyli teoria postępu. Postęp to wzrost złożoności, doskonalsze przystosowanie do otoczenia. Postęp społeczeństwa odbywa się za sprawą rozwoju świadomości odbywa się we wszystkich działach życia. 3 etapy rozwoju świadomości, w których odpowiadały określone reguły życia społecznego:
etap teologiczny - kiedy świadomość człowieka zdominowana jest przez koncepcje religijne. Za pomocą religii interpretowano wszystkie fakty i procesy społeczne. Odpowiadała temu sztywność reguł życia społecznego. Chodzi o jednoznaczność norm, rozpatrywana społecznie w kategoriach dobra i zła. Towarzyszyło temu posłuszeństwo wg norm czyli postępowanie podporządkowane schematom ?konfomie?.
etap rozwoju świadomości to etap metafizyczny, charakteryzuje się odejściem od interpretacji religijnej, Comte uważał ten etap za przejściowy. Dominował relatywizm wartości chaos normatywny. Odwołanie się do takich pojęć jak los, bądź fatum.
Etap naukowy - dominacja interpretacji naukowej. Interpretacja faktów i procesów społecznych przez pryzmat nauki. Towarzyszy temu różnorodność styli życia, postępowania, dróg kariery, modeli zachowań. Postępowanie społeczne ujmował również Comte jako ewolucje społeczeństwa od typu militarnego do typu industrialnego. Typ militarny odpowiada świadomości teologicznej
Typ industrialny odpowiada świadomości naukowej.
Społeczeństwo industrialne to takie, w którym życie społeczne koncentruje się w miastach, a gospodarka oparta jest na przemyśle, produkcja zamieniona jest na zwykłą efektywność. Podstawą ekonomiczną bytu jest przedsiębiorczość, narastają konflikty i nierówności społeczne. Narastają antagonizmy między pracodawcą, a pracownikiem.
EMIL DURKHEIM - wzmocnił socjologie instytucjonalnie. Był twórcą pierwszej katedry socjologicznej. Otworzył ją we Francji. Dzięki niemu socjologia stała się nauką uniwersytecką. Zapoczątkowała proces wyodrębniania subdyscyplin socjologii. Oprócz socjologii ogólnej wyodrębnił socjologie: moralności, rodziny, kultury, ?prawa/prawdy?. Jest przedstawicielem socjologizmu i tzw. Francuskiej szkoły prekursorów socjologii.
Socjologizm opiera się na założeniach:
zakłada pryzmat socjologii wśród innych nauk humanistycznych. Uważał, że socjologia jest wystarczająca do badań i nie potrzebuje sięgać po inne nauki.
Naturalizm rzeczywistości społecznej, opiera się na założeniu, ze rzeczywistość społeczna jest częścią świata przyrody i podlega prawą przyrodniczym np. naszym życiem kieruje walka o byt.
Swoistości rzeczywistości społecznej - tzn.. że społeczeństwo jest częścią świata przyrody, ale posiada swoiste i charakterystyczne cechy tylko ......................... np. zdolność panowania nad popędem, zdolność myślenia abstrakcyjnego
Odrzucenie ewolucjonizmu jako problematyki socjologicznej. Durkheim uważał, że socjologia powinna porzucić zainteresowanie ewolucją społeczną i skupić uwagę na faktach społecznych
Durkheim jest twórcą 4 teorii:
teorii faktu społecznego - przedmiotem badań socjologii mają być fakty społeczne.
teorii człowieka i religii
teorii koncepcji więzi społecznych
teorii anonii społecznych
2