Metody ustalania czasu pracy:
Do ustalania zużycia czasu pracy na jednostkę produkcyjną stosuje się różne metody

Metoda sumaryczna:
polega na ustaleniu czasu pracy dla całej operacji globalnie bez podziału na elementy składowe.
Metoda statystyczna:
stosowana jest wówczas, gdy praca, dla której chcemy zaprojektować normę była już wykonywana poprzednio, na podstawie danych z okresu poprzedniego ustalamy ile godzin przepracowali robotnicy wykonując określoną pracę i ile wykonali w tym czasie jednostek produkcji. Ze względu na brak informacji dotyczących warunków pracy, na podstawie materiałów uzyskanych za pomocą tej metody nie można opracować dobrej normy.
Metoda szacunkowa:
polega na szacunkowym określeniu nakładów pracy korzystając z robót zbliżonych, na które są już zatwierdzone normy (np. w KNP - Katalogu Norm Pracy). Szacunek taki nie jest zbyt dokładny, dlatego metodę tą można stosować tylko do robót drobnych, których przewidywany czas wykonywania trwać będzie stosunkowo krótko.
Metoda analityczna:
polega na tym, że najpierw przeprowadza się analizę całej operacji dla stwierdzenia z jakich składa się czynności.
Metoda scaleniowa:
stosowana wtedy, gdy nie jest znana ilość czasu na całą operację, natomiast znane jest zużycie czasu na poszczególne czynności tej operacji. Ustalenie czasu pracy polega na zsumowaniu czasów wykonywania wszystkich czynności składowych. Sumując czasy wykonywania poszczególnych operacji można ustalić zużycie czasu na cały proces roboczy.
Metoda normatywów elementarnych:
polega na ustaleniu zużycia czasu na wykonanie każdej czynności na podstawie normatywów ruchów prostych. Posługując się tą metodą musimy wiedzieć, z jakich ruchów roboczych składa się dana czynność w prawidłowej organizacji pracy oraz znać czas potrzebny do wykonywania poszczególnych ruchów. Czas wykonywania tych ruchów zależy od wielu czynników i dlatego metoda ta nie jest w praktyce powszechnie stosowania.
Metody analityczno-badawcze:
polegają na bezpośredniej obserwacji robotników na stanowiskach roboczych i mierzeniu zużycia czasu na poszczególne czynności.
Chronometraż:
metoda ta polega na wielokrotnym mierzeniu tylko jednego, określonego rodzaju czasu, najczęściej tylko czasu pracy podstawowej. W praktyce budownictwa ilość pomiarów dla określenia zużycia rzeczywistego waha się od 5 do kilkudziesięciu. Ustalenie właściwego czasu pracy następuje poprzez dokonanie większej liczby pomiarów i określeniu zużycia przeciętnego za pomocą:
- średniej arytmetycznej,
- średniej modalnej, zwanej dominantą.
W praktyce najczęściej stosuje się średnią arytmetyczną. Wartość modalną stosuje się wyjątkowo, gdy występuje ona w szeregu szczególnie często. Przed obliczeniem średniej arytmetycznej szereg poddajemy pewnej analizie, w wyniku której usuwamy wyrazy znacznie różniące się od wartości przeciętnej. Mierząc czas wykonywania jakiejś czynności musimy ściśle określić jej punkty graniczne. Metoda chronometrażu ma zastosowanie nie tylko przy projektowaniu norm lecz również przy badaniu wpływu różnych zmiennych czynników na czas trwania pracy. Jednak w czasie takich pomiarów praca musi być tak zorganizowana, żeby przy zmianie jednego czynnika pozostałe były nie zmienione. Odmiennym rodzajem pomiarów chronometrażowych jest jednorazowe mierzenie różnych rodzajów zużycia czasu dot. jakiejś operacji. W wyniku takiej obserwacji otrzymuje się dane dotyczące zarówno czasu wykonania czynności podstawowych jak i pomocniczych a nawet elementów czasu uzupełniającego.

Opis (obserwacje) wykorzystania dnia pracy.
Metoda ta zwania fotografią dnia roboczego polega na obserwowaniu i pomiarze wszystkich kolejnych zdarzeń i czynności w ciągu całego dnia pracy. Podczas obserwacji należy zapisywać kolejno wykonywane przez robotników czynności oraz przerwy w pracy z podaniem dokładnego czasu ich trwania. Fotografia dnia roboczego jest dokładną metodą badania całego przebiegu pracy. Istnieją dwa sposoby zapisywania czasów trwania poszczególnych elementów zużycia czasu: liczbowy lub graficzny. Metodą tą posługujemy się często dla określenia tylko niektórych rodzajów zużycia czasu (np. odpoczynki, prace przygotowawcze, prace pomocnicze itd.). Prowadząc takie obserwacje mierzy się tylko te rodzaje zużycia czasu, które są treścią aktualnych badań.
Obserwacje migawkowe.
Metodę tę stosuje się głównie wtedy, gdy chce się ustalić czas czynnej pracy oraz czas przerw w ciągu dnia roboczego. Ustalenie tego nie wymaga obserwacji robotnika przez cały dzień. Niezbędne dane można uzyskać na podstawie obserwacji migawkowych spełniających rolę próbek, umożliwiających wyciągnięcie wniosków o całkowitym czasie pracy. Wykorzystuje się tutaj teorię prawdopodobieństwa. Aby uzyskane obserwacje należycie oddawały rzeczywisty stan i były wolne od przypadkowości trzeba ich wykonać odpowiednio dużo i przeprowadzić je według określonych zasad. Liczbę obserwacji określa się za pomocą specjalnych wzorów teorii prawdopodobieństwa, a najważniejsze zasady przeprowadzania badań są następujące:
- obserwacje muszą być odpowiednio liczne i obejmować różne dni tygodnia i miejsca oraz różne godziny dnia pracy,
- wyboru terminu obserwacji należy dokonywać w sposób losowy.
Nie wolno przeprowadzać obserwacji tylko w określone dni i w regularnych odstępach czasu, można bowiem natrafiać np. na regularnie występujące przerwy w pracy. Obserwacji nie można też prowadzić w zbyt krótkich odstępach czasu. W celu zapewnienia losowego wyboru terminu obserwacji korzysta się ze specjalnych metod rachunku prawdopodobieństwa.
|Metoda obserwacji migawkowych ma następujące zalety:
- jest prosta i niepracochłonna, a więc tania,
- pozwala na uzyskanie informacji o wykorzystaniu czasu pracy wielu stanowisk,
- pozwala na uzyskanie informacji o z góry określonej wiarygodności.
Wadą metody obserwacji migawkowych jest ograniczony zakres jej przydatności. Nie może np. być ona wykorzystana do oceny prawidłowości technologii robót. 

---