TEMAT: Istota i zakres logistyki dystrybucji
WSTĘP
Podobnie jak do przedsiębiorstw produkcyjnych, również do przedsiębiorstw handlowych obserwuje się przenikanie zarządzania logistycznego, zwłaszcza, że producentom coraz bardziej zależy na budowie łańcuchów dystrybucyjnych., aby w ten sposób nie martwić się o zbyt wyprodukowanych towarów. Stosowanie w przedsiębiorstwach handlowych zasady Just-in-time jest o tyle trudniejsze, że oprócz zapasów bezpieczeństwa niezbędne zsynchronizowanie w tych ogniwach rozbieżności w czasie między podażą a popytem (np. w przypadku produktów rolnych). W celu usprawnienia coraz potężniejszych strumieni towarowych powstają logistyczne centra dystrybucji jako wyspecjalizowane w tym zakresie przedsiębiorstwa.
MARKETING LOGISTYCZNY
Przystępując do omówienia zarządzania logistycznego w dystrybucji w Polsce, trzeba je odnieść do różnego typu przedsiębiorstw handlowych na szczeblu hurtu i detalu, a także do niektórych dużych producentów rozwijających własną sieć dystrybucji swoich wyrobów, co w dużej mierze dotyczy przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym. Punktem wyjścia tych rozważań jest marketing logistyczny, a więc spojrzenie na kanały dystrybucyjne przez pryzmat upodobań konsumentów oraz możliwości producentów i dystrybutorów.
W warunkach prowadzenia badań marketingu tradycyjnego główna uwaga przedsiębiorcy skupiała się na produkcji, przy czym badania rynkowe miały na celu ustalenia danych ilościowych oraz określenie, czy towar można sprzedać w innych rejonach kraju lub w innych krajach.
W warunkach marketingu współczesnego rynek stał się punktem wyjścia działalności produkcyjnej i handlowej. Nowe wynalazki i udoskonalenia przez zastosowaniem ich w produkcji są konfrontowane z potencjalnym nabywcą. Bada się także, czy nabywca zaakceptuje opakowanie produktu, cenę, sposób sprzedaży itp.
Marketingu nie należy uważać za zbiór teoretycznych praw, twierdzeń i wymyślonych zasad. Marketing jest uogólnionym doświadczeniem praktycznych sposobów postępowania setek tysięcy przedsiębiorstw, które dzięki niemu uzyskały i uzyskują przewagę konkurencyjną oraz sukcesy na rynkach krajowych i w międzynarodowej rywalizacji gospodarczej. Jest on przede wszystkim sposobem myślenia o rynku i przedsiębiorstwie, o jego roli i zadaniach, zapewniających przetrwanie i rozwój. Podstawą nowoczesnej koncepcji i praktycznej różnorodności definicji marketingu można się zgodzić z tym, że jest on podstawową funkcją przedsiębiorstwa, która łączy potrzeby i oczekiwania nabywców - występujące na określonych segmentach rynku - z działalnością produkcyjną i handlową podporządkowaną orientacji na nabywców.
W gospodarce rynkowej, której elementy coraz pełniej wykształcają się w Polsce, nabywcy staną się przedmiotem i centrum uwagi ze strony przedsiębiorstw. Decyzje nabywców dotyczące zakupów stają się coraz bardziej suwerenne, choć są oni poddania różnym działaniom. Wzorce zachowań konsumpcyjnych kształtują się pod wpływem rodziny oraz innych grup społecznych i kulturowych. Poznanie uwarunkowań zakupu staje się więc główną troską producentów.
Skuteczne i efektywne posługiwanie się przez przedsiębiorstwo instrumentami marketingowymi wymaga przestrzegania następujących reguł:
instrumenty marketingowe tworzą system, muszą zatem być łącznie analizowane, projektowane, stosowane;
projektowanie wykorzystania zespołu instrumentów marketingowych powinno poprzedzać podjęcie produkcji i służyć do weryfikacji zamierzenia gospodarczego oraz do przygotowania pełnego programu wprowadzenia i obiegu produktu na rynku;
przy analizowaniu i projektowaniu sposobów zastosowania instrumentów marketingowych należy się kierować kolejnością, w jakiej zostały wymienione, poczynając od produktu, poprzez drogę obiegu w kanałach dystrybucji, a kończąc na instrumentach komunikowania się z nabywcami;
ze względu na wewnętrzne relacje i wzajemne powiązania występujące między wszystkimi instrumentami marketingowymi należy dążyć do pełnej zgodności całego układu, pamiętając, że sposób użycia jednego z instrumentów wpływa na zastosowanie innych;
stosowanie przez przedsiębiorstwo instrumentów marketingowych musi być wysoce zindywidualizowane w zależności od sytuacji rynkowej, rodzaju produktu, rodzaju nabywców oraz ustalonych celów rynkowych i polityki przedsiębiorstwa.
Przy takim podejściu do oddziaływania na rynek przedmiotem uwagi marketingu staje się dystrybucja, rozumiana jako analizowanie rozmaitych możliwości wyznaczania dróg obiegu produktu na rynku, dokonywanie wyboru najbardziej korzystnych kanałów dystrybucji, opracowanie programów współdziałania producentów z hurtownikami i detalistami, ustalanie sprawnych procedur oferowania, zamawiania i dostawy produktów, minimalizowanie kosztów sprzedaży, wykorzystywanie logistyki do zapewnienia dostawy towarów we „właściwym czasie”, stosowanie do lokalizacji nabywców. Wieloletnia praktyka stosowania metod marketingu wymusiła niejako pojęcie logistyki, dodając czasem jej przymiotnik „marketingowa”, co oznacza jednak działanie w ramach przedsiębiorstwa, na rzecz tego przedsiębiorstwa i najczęściej z zastosowaniem wąsko rozumianych pól decyzyjnych, a więc niekompleksowych rachunków optymalizacyjnych. Jest więc rzeczą naturalną, że pojawiła się logistyka jako odrębna dziedzina. Wykorzystuje ona stosowane dotąd metody, wzbogacają je znacznie szerszym polem manewru dzięki wykorzystywaniu głębszych przekrojów informacyjnych i kompleksowych systemów informatycznych oraz stosowaniu symulacji komputerowej, a przede wszystkim przez zwróceni uwagi na kanały dystrybucyjne towarów, w których logistyka jest nadrzędna, a dane przedsiębiorstwo staje się podsystemem tak rozumiany systemów.
W misji dystrybucji najlepiej może się ujawnić stopień realizacji misji przedsiębiorstwa, rozumianej jako zbiór celów, które mają być osiągnięte przez system w specyficznym kontekście produktu/rynku. Misję dystrybucji można natomiast określać w kategoriach obsługiwanych kanałów, typu produktów, punktów sprzedaży orz wymagań odbiorców.
ORGANIZACJA LOGISTYCZNYCH CENTRÓW DYSTRYBUCJI
Wielkości docelowe systemów logistycznych wskazują na skrócenie cyklu produkcyjnego i redukcję zapasów, co dla samego marketingu jest problemem niewiele znaczącym, podczas gdy dla przedsiębiorstwa produkcyjnego jest to naczelne zadanie, formułowane w kategoriach zarządzania logistycznego.
Dobrym zalążkiem systemów logistycznych jest łańcuch franchisingowy, będący formą organizacji kanałów dystrybucji, w której poszczególne firmy dysponujące własnym kapitałem są zarządzane tak , jakby były elementami większej organizacji. Niezmiernie ważne jest to, że uczestnicy kanałów franchisingowych, odwrotnie niż w kanałach dystrybucyjnych innego typu, współpracują ze sobą i nie toczą ostrej walki konkurencyjnej.
Mówiąc o logistycznie zorientowanym zarządzaniu zintegrowanym, można mieć na myśli takie przyporządkownaie i wkomponowanie logistyki w systemową koncepcję zarządzani przedsiębiorstwem, w której logistyka stanowiłaby podstawowe kryterium zarządzania. Podejście to oznacza integrację zasad i procesu logistycznego myślenia, podejmowania decyzji i działania z każdym szczeblem zarządzania (operacyjnego, strategicznego i normatywnego) i w ramach każdego z nich.
Zarządzanie logistyczne w dystrybucji w szczególny sposób traktuje jakość obsługi klienta. Chociaż polityka obsługi klienta wykracza znacznie poza obszar zainteresowań logistyki i obejmuje działania z zakresu marketingu, finansów i innych sfer przedsiębiorstwa, to jednak wśród działań mających na celu zapewnienie należytej obsługi klienta szczególną rolę odgrywają działania logistyczne. Ponieważ każde z tych działań ma wpływ na otrzymanie przez klienta właściwego produktu, o właściwej jakości, we właściwym miejscu, we właściwym czasie i po właściwych kosztach, dążenie do właściwej obsługi klienta sprowadza się do zintegrowanego zarządzania działaniami logistycznymi w taki sposób, aby osiągnąć niezbędny poziom zadowolenia klienta przy możliwie najniższych kosztach globalnych. Obsługę klienta można więc zdefiniować jako zdolność systemu logistycznego przedsiębiorstwa do zaspokojenia klientów pod względem czasu, niezawodności, komunikacji i wygody. Każdy z tych elementów odgrywa w logistyce specyficzną rolę.
Kiedy w roli klienta występuje pośrednik jako kolejne ogniwo łańcucha dystrybucyjnego, powinien się on spotkać z takim właśnie traktowaniem, gdyż niewątpliwie ułatwia mu to podejście odpowiedniej strategii w wyborze dostawcy.
Logistyka dzięki podejściu systemowemu oraz dorobkowi elektroniki wprowadza do praktyki systemy nie tylko usprawniające przepływ masy towarowej, lecz także wzbogacające informacyjny opis rzeczywistości i umożliwiające eksploatację automatycznych systemów sterowania w gospodarce. Wykorzystywany jest przy tym dorobek w zakresie stosowania kodów kreskowych, umożliwiający korzystanie z automatycznej identyfikacji nie tylko w odniesieniu do towarów w opakowaniach jednostkowych, lecz także w większych opakowaniach zbiorczych, czyli pakietach. Celem tego tej możliwość automatycznej identyfikacji wyrobów gotowych w magazynie podczas przygotowywania partii towarów dla poszczególnych odbiorców.
Sięgając do doświadczeń zachodnioeuropejskich w rozwoju sieci dystrybucyjnych, organizowanych w nowoczesnych łańcuchach logistycznych, w ich węzłach można wyróżnić centra dystrybucji, które umożliwiają lepsze wykorzystanie transportu, a także znacznie lepszą obsługę procesów dystrybucyjnych, magazynowania, kompletacji, przeładunków i innych prac towarzyszących, W swojej najbardziej rozwiniętej formie logistyczne centra dystrybucji przyjmują postać bardzo rozbudowanych obiektów i wymagają znacznych nakładów oraz skoordynowania prac nad ich budową.
Nowe formy organizacji zaopatrzenia i dystrybucji wymagają dobrego systemu informatycznego, umożliwiającego sprawną obsługę klientów. Rozwój tego typu form sprzedaży, przy jednoczesnym asortymentowym rozdrobnieniu producentów, doprowadził do powstania branżowych logistycznych centrów dystrybucji. Pozwoliło to na pełniejsze wykorzystywanie automatycznej identyfikacji towarów oraz stosowanie elektronicznej wymiany danych (EDI). Umożliwia to wykorzystywanie analiz wyników eksperymentów prowadzonych w ramach symulacji komputerowej oraz, gdy zajdzie tego potrzeba, metod zwanych sztuczną inteligencją, a także stosowanie rachunku optymalizacji kosztów w odniesieniu do całych łańcuchów logistycznych.
Można wyróżnić następujące centra:
międzynarodowe logistyczne centra dystrybucji, o najwyższym stopniu rozbudowy organizacyjnej i funkcjonalnej, umożliwiającej współprocę z Unią Europejską;
regionalne logistyczne centra dystrybucji, stanowiące pośrednie ogniwo w kanałach logistycznych, z zadaniami obsługi dystrybucyjnej regionu;
lokalne logistyczne centra dystrybucji, stanowiące zakończenie systemu nowoczesnej sieci dystrybucyjnej, wymagające odpowiedniego wyposażenia, choć znacznie skormniejszego;
branżowe logistyczne centra dystrybucji, pracujące na rzecz określonej branży;
centa usług logistycznych, będące fazą pośrednią w dojściu do wyższego rzędu logistycznych centrów dystrybucji.
Podmioty gospodarcze współpracujące w kanale logistycznym starają się w taki sposób rozwiązywać problemy logistyczne, aby dzięki kooperacji można było uzyskać optymalny poziom efektów synergicznych, tj. efektów pochodzących ze współdziałania. Kooperacja może również występować między przedsiębiorstwami logistycznymi. Gruntowna przebudowa gospodarki, związana z przejściem na gospodarkę rynkową na wzór zachodnioeuropejski, skłania do przyjęcia lansowanej tam strategii w zakresie logistyki, którą można streścić w idei budowy centrów dystrybucyjnych.
Każde z przedsiębiorstw, które w perspektywie pragnie się widzieć w łańcuchach logistycznych, powinno już dziś rozpocząć przygotowywanie się do współpracy z tego typu logistycznymi centrami dystrybucji na różnych szczeblach ich organizacji, a towarzyszyć temu powinno przygotowywanie się do elektronicznej wymiany danych.
BIBLIOGRAFIA:
Abt Stefan, Zarządzanie Logistyczne w Przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1998
1