Angiografia - badanie obrazujące naczynia krwionośne Co to jest angiografia? Jest to badanie uwidaczniające naczynia krwionośne, opiera się na zastosowaniu środków cieniujących (kontrastów) i promieniowania rentgenowskiego. Badanie tętnic to arteriografia, żył- flebografia. Na czym polega badanie angiograficzne? Promieniowanie rentgenowskie jest w różnym stopniu pochłaniane przez tkanki (dzięki czemu na zdjęciu uwidaczniają się poszczególne narządy. Aby lepiej zaprezentować naczynia wprowadza się do ich wnętrza środek cieniujący (kontrast). W zależności od tego, które naczynia chcemy uwidocznić podajemy kontrast dożylnie lub dotętniczo. Środek cieniujący z tętnic, poprzez naczynia włosowate, przechodzi do żył, a więc w zależności od czasu, w którym wykonamy zdjęcie uwidaczniają się tętnice bądź żyły. Po pewnym czasie kontrast dociera do nerek, przez które wydalany jest razem z moczem. W celu wykonania badania pacjent zostaje znieczulony. Rodzaj znieczulenia zależy od stanu klinicznego oraz od tego, jakie naczynia mają być oceniane. Dzieci zwykle znieczulane są ogólnie. W jaki sposób należy się przygotować do badania? Pacjent zgłasza się: - na czczo, - z wynikami następujących badań: grupa krwi, Rh, czas krzepnięcia, czas kaolinowo-kefalinowy, czas protrombinowy, HBs (sprawdza nosicielstwo wirusowego zapalenia wątroby), USR, poziom sodu i potasu, kreatynina - z założonym wkłuciem dożylnym. Jakie są wskazania do badania? Obrazowanie naczyń wykorzystuje się przy podejrzeniu: - tętniaka lub naczyniaka, - guza (na zdjęciu uwidaczniają się patologiczne naczynia), - zwężeń światła naczyń (np. na tle miażdżycowym), - krwawień z przewodu pokarmowego, - do oceny zmian pourazowych. Jakie są przeciwwskazania? W angiografii wykorzystuje się promieniowanie rentgenowskie, a więc badanie jest przeciwwskazane w czasie ciąży (można wykonywać tylko ze wskazań życiowych). Najważniejszym przeciwwskazaniem jest brak wskazań! Jakie są rodzaje badań angiograficznych? - Angiografia klasyczna - na tle narządów uwidacznia zakontrastowane naczynia. - Cyfrowa angiografia subtrakcyjna - umożliwia ocenę układu naczyniowego eliminując tło (kości, narządy), pozwala na użycie mniejszej ilości środka cieniującego. - Tomografia komputerowa klasyczna - ma niewielkie znaczenie w ocenie naczyń. - Spiralna tomografia komputerowa (angio-TK) - daje bardzo duże możliwości oceniania układu naczyniowego. Pozwala uniknąć cewnikowania naczyń tętniczych i znieczulenia, środek cieniujący podawany jest dożylnie, a badanie wykonywane jest kilkadziesiąt sekund później, gdy diagnozowane naczynie osiągnie najwyższe wysycenie kontrastem. Samo badanie trwa więc bardzo krótko, znacznie więcej czasu wymaga komputerowa obróbka danych i wykonywanie przez lekarza rekonstrukcji obrazów poszczególnych naczyń. Zebrane informacje cyfrowe można dowolnie przetwarzać. Powstały obraz można oglądać trójwymiarowo, uwidocznione narządy obracają się, a tło zostaje wyeliminowane. Tak opracowane zdjęcie pozwala na dobrą prezentację naczyń, ułatwia zróżnicowanie wątpliwych przypadków, pozwala na niemalże jednoznaczną interpretację, jest najnowocześniejszą i najdoskonalszą metodą obrazowania. Dzięki zastosowaniu programów wirtualnej endoskopii można zaprezentować wnętrze naczyń. Największe zastosowanie znajduje w ocenie naczyń mózgowych, tętnic płucnych, tętnic szyjnych, nerkowych, aorty i jej rozgałęzień. Metody nie wykorzystujące promieniowania rentgenowskiego to: - Ultrasonografia dopplerowska- wykorzystuje ultradźwięki, stosując tą metodę można zobrazować praktycznie każde naczynie oraz ocenić ilość przepływającej przez nie krwi. - Rezonans magnetyczny- również umożliwia ocenę układu naczyniowego, bez narażania na promieniowanie rentgenowskie i bez konieczności podania kontrastu. Przeciwwskazania- patrz artykuł „Rezonans magnetyczny”.

ECHO w szczególnych sytuacjach klinicznych   Echokardiografia odgrywa nieocenioną rolę w diagnozowaniu i leczeniu pacjentów z praktycznie wszystkimi rodzajami chorób serca. W codziennej praktyce badanie echokardiograficzne jest jednym z pierwszych zalecanych, gdy zachodzi podejrzenie choroby serca. W większości przypadków umożliwia ostateczne rozpoznanie i uniknięcie badań inwazyjnych. Kliniczne zastosowanie metody rozszerzyło się i obecnie obejmuje wiele sytuacji w izbie przyjęć, na oddziale intensywnej terapii oraz na sali operacyjnej lub w pracowni kardiologii inwazyjnej, gdzie pozwala monitorować przebieg zabiegu oraz ocenić jego wynik. Szczególne zastosowanie ma echokardiografia dopplerowska w kardiomiopatiach, umożliwiając wykrycie zmian strukturalnych mięśnia sercowego, ocenę jego funkcji oraz przepływów wewnątrzsercowych, pozwalając tym samym na rozpoznanie i klasyfikację kardiomiopatii. Echokardiografia pozwala także na wykrycie przemijającego niedokrwienia mięśnia sercowego podczas epizodów bólu w klatce piersiowej i jest niezwykle przydatna w ocenie pacjentów zgłaszających się z bólem w klatce piersiowej i podejrzeniem ostrego zespołu wieńcowego. Wykazanie całkowicie normalnej funkcji mięśnia sercowego podczas takiego epizodu praktycznie wyklucza niedokrwienie lub zawał serca. Echokardiografia dopplerowska jest kluczowym badaniem u chorych z objawami niewydolności serca i została uznana przez ESC za najważniejsze badanie diagnostyczne u pacjentów z niewydolnością serca. Również rozpoznanie wysięku w jamie opłucnowej i worku osierdziowym było jednym z podstawowych zastosowań echokardiografii jednowymiarowej (M-mode). Echokardiografia dwuwymiarowa w istotnym stopniu poprawiła diagnostykę i umożliwiła ocenę ilości płynu w worku osierdziowym. Kolorowy Doppler umożliwia także postawienie rozpoznania wad zastawek naturalnych, pozwalając także na określenie etiologii i zmian patoanatomicznych leżących u podstaw choroby. Używając odpowiednich algorytmów można określić gradienty przezzastawkowe, powierzchnie ujść czy frakcję niedomykalności dla wszystkich czterech zastawek serca. 1. Kardiomiopatie - rozstrzeniowa: Charakteryzuje się rozstrzenią lewej komory (LV) lub obu komór bez zwiększenia grubości ścian i poszerzenia drogi odpływu. Czynność skurczowa, rozkurczowa i rzut serca są obniżone. Zarówno amplituda, ruch ścian, jak i ich grubienie są globalnie upośledzone (hipokineza). - przerostowa: Charakteryzuje się przerostem mięśnia lewej komory lub obu komór przy braku innych obiektywnych przyczyn przerostu. Przerost jest często asymetryczny (najczęściej dotyczy przegrody międzykomorowej). Funkcja skurczowa jest normalna lub zwiększona, a funkcja rozkurczowa jest zawsze upośledzona z charakterystycznym profilem napełniania w badaniu dopplerowskim. - restrykcyjna: Typową cechą jest upośledzenie napełniania rozkurczowego jednej lub obu komór, co powoduje powiększenie przedsionków. Wielkość lewej komory oraz funkcja skurczowa mogą być niezmienione, natomiast grubość ścian jest zwiększona. - nadciśnieniowy przerost serca: Przejawia się koncentrycznym przerostem lewej komory i niewydolnością rozkurczową. - arytmogenna kardiomiopatia prawej komory: Miokardium jest zastępowane przez tkankę tłuszczową i włóknistą z tetniakowatym uwypukleniem wolnej ściany prawej komory. Dochodzi do widocznej w badaniu echokardiograficznym rozstrzeni prawej komory i upośledzenia jej kurczliwości. 2. Choroba niedokrwienna serca Ocena kurczliwości ścian jest szczególnie przydatna u pacjentów z bólem w klatce piersiowej i niediagnostycznym EKG. Echokardiografia pozwala na rozpoznanie wielu chorób mogących imitować objawy niedokrwienia. Dławica niestabilna charakteryzuje się przejściowymi lub utrwalonymi zaburzeniami kurczliwości mięśnia sercowego. Zawał serca może prowadzić do trwałego zmniejszenia grubości ściany (<6mm) wskutek zastępowania miokardium przez tkankę łączną blizny. Skurczowy ruch ścian serca na zewnątrz czy wybrzuszanie fragmentu ściany wywołuje nieprawidłowy kształt lewej komory i jest zapowiedzią tworzenia się tętniaka. Pęknięcie wolnej ściany po zapaleniu osierdzia ze zrostami osierdziowo-nasierdziowymi powoduje powstanie tętniaka rzekomego. Oba rodzaje tętniaków zawierają skrzepliny, jednak tętniaki prawdziwe częściej są przyczyną zatorów obwodowych. Zawał prawej komory (RV) manifestuje się powiększeniem prawej komory. 3. Niewydolność serca: Morfologiczna ocena zastawek, osierdzia oraz funkcji mięśnia sercowego umożliwia wiarygodne rozpoznanie, ustalenie etiologii niewydolności krążenia i wykrycie ewentualnych istotnych chorób współistniejących. Należy ustalić rodzaj niewydolności krążenia, która może być skurczowa, rozkurczowa, skurczowo-rozkurczowa lub związana z nadmiernym rzutem serca. Echokardiografia odgrywa ważną rolę w zabiegach desynchronizacji lewej komory i w monitorowaniu nowych technik leczenia. 4. Choroby zastawek serca - zastawki naturalne Wielu pacjentów wymaga wykonania badania przezprzełykowego w celu uzyskania szczegółowych informacji o patologii zastawek lub wykluczenia obecności skrzepliny u chorych zakwalifikowanych do leczenia interwencyjnego lub operacyjnego zastawek. Echokardiografia jest szczególnie przydatna u chorych z niskim gradientem i niską frakcją wyrzutową lewej komory, u których zmiany gradientu w czasie testu z dobutaminą pomagają w podjęciu decyzji. Śródoperacyjna echokardiografia jest szeroko stosowana w czasie zabiegów rekonstrukcyjnych zastawek w celu monitorowania przebiegu operacji i oceny wyników. 5. Choroby osierdzia - płyn w worku osierdziowym Rozdzielenie blaszek osierdzia występuje, gdy ilość płynu przekracza normę, tj.: 15-35 ml. W ostrym wysięku płyn jest wolny od dodatkowych ech, podczas gdy u pacjentów z przewlekłym wysiękiem lub w ostrej fazie zapalenia widoczne są dodatkowe, pływające echa, czasem pozostające w ciągłości z osierdziem lub nasierdziem, sugerujące obecność elementów włóknika lub skrzeplin. Nieechogenne strefy widoczne w badaniu echokardiograficznym reprezentują płyn pomiędzy osierdziem i nasierdziem. Płyn pojawia się w pierwszej kolejności w tylnej części worka osierdziowego. Niektóre objawy stwierdzane w badaniu jedno-lub dwuwymiarowym świadczyć mogą o tamponadzie osierdzia. Większy niż zwykle wzrost wymiaru prawej komory (RV) podczas wdechu i zmniejszenie wymiaru lewej komory (LV) ma duże znaczenie diagnostyczne. Zapadanie się prawej komory jest dosyć swoiste i często obserwowane w tamponadzie serca. - zaciskające zapalenie osierdzia Powiększenie wymiaru lewego i prawego przedsionka jest typowym następstwem zaciskającego zapalenia osierdzia i może być stwierdzone w badaniu echokardiograficznym. Obecność zwapnień osierdzia powoduje powstawanie typowych cieni akustycznych w badaniu echokardiograficznym i jest wysoce swoistym objawem. Diagnostyka różnicowa musi obejmować ostrą rozstrzeń serca, zatorowość płucną, zawał prawej komory, wysięk opłucnowy i przewlekłą chorobę obturacyjną płuc. 6. Choroby aorty Echokardiografia przezprzełykowa odgrywa znaczącą rolę w wykrywaniu przewlekłych chorób aorty ( choroba miażdżycowa aorty, tętniak aorty, tętniak rzekomy aorty, zespół Marfana) oraz w stanach nagłych- ostrych zespołach aortalnych ( urazowe uszkodzenie aorty, krwiak śródścienny aorty, drążący wrzód aorty, rozwarstwienie aorty). Echokardiograficzną cechą charakterystyczną rozwarstwienia aorty jest uwidocznienie odwarstwionej błony wewnętrznej i kanału rzekomego, niekiedy z uwidocznieniem miejsca pęknięcia. Dodatkowymi objawami są niedomykalność aortalna i płyn w worku osierdziowym. 7. Patologiczne masy wewnątrzsercowe Echokardiografia jest podstawowym narzędziem diagnostycznym u pacjentów z klinicznymi objawami sugerującymi obecność patologicznych mas wewnątrzsercowych głównie śluzaków.

---