WYŻSZA SZKOŁA FINANSÓW I ZARZĄDZANIA W SIEDLCACH

WŁODAREK BARBARA

Finanse i rachunkowość przedsiębiorstw

Sem V. GW03

RODZINA JAKO MAŁA GRUPA SPOŁECZNA W ŚWIETLE BADAŃ SOCIOLOGICZNYCH

PLAN PRACY

1. Funkcjonowanie grup społecznych na przykładzie rodziny jako pierwotnej grupy społecznej

a) pojęcie rodziny

b) więzi rodzinne

2. Funkcje rodziny.

3. Cykle życia małżeńsko - rodzinnego.

4. Typologia małżeństwa i rodziny.

5. Dezorganizacja rodziny.

6. Wnioski.

7. Bibliografia.

Rodzina jako pierwotna grupa społeczna.

Rodzina jest podstawową (pierwotną) grupą społeczną. Każdy z nas należy co najmniej do jednej rodziny, rodziny macierzystej, w której dojrzewa i która ukierunkowuje jego postawę życiową oraz uczy współżyć z ludźmi. Rodzinę taką możemy określić jako rodzinę pochodzenia. W odpowiednim czasie większość z nas zawiera związek małżeński i mając własne dzieci tworzy drugą rodzinę określaną jako "rodzinę prokreacji. Prawie każdy człowiek zakładający rodzinę ma kilka rodzin: rodzinę swego dzieciństwa i swego małżeństwa oraz rodzinę "zachodu życia", tj. dziadkowanie dzieciom swoich dzieci. Rodzina jest interpersonalnym systemem stosunków wewnątrz grupowych lub systemem społecznym, czy też pewnym rodzajem instytucji społecznej. “ Rodzina jest stara "jak świat",

jak ród ludzki i zawsze stanowi podstawową komórkę społeczeństwa. Podlegała ona jednak i podlega społecznej ewolucji i nadal pozostaje instytucją, która przystosowuje się do zmieniającej się rzeczywistości w sposób godny podziwu.”² Była zawsze, jest z nami i będzie tak długo, jak długo będzie istniał człowiek. Więzi rodzinne powstają w wyniku zespalania się oddziaływań wielu czynników, jak np. biologicznych, psychologicznych, społecznych, ekonomicznych itp. Tylko rodzina zharmonizowana i zintegrowana umie wykorzystać te możliwości i szanse , jakie udostępnia jej sama natura - natomiast rodzina rozbita często je zaprzepaszcza.

Rodzina jest grupą podstawową w kilku znaczeniach, lecz głównie w tym, że stanowi fundament dla wytwarzania się społecznego charakteru i społecznych ideałów jednostki, przede wszystkim jednak dzieci. Wynikiem tego bliskiego powiązania członków grupy podstawowej jest, z punktu widzenia psychologicznego, niejako zlanie się poszczególnych indywidualności w pewną wspólnotę, a nawet jedność - w ten sposób, że osobowość każdego członka rodziny jest przedmiotem wspólnego przeżywania przez całą rodzinę, a rozwijanie tej osobowości stanowi jej cel. Najprościej można określić tę jedność mówiąc "my". Nie należy przypuszczać, że jedność rodziny oznacza absolutną harmonię i miłość. Jest to zawsze jedność w różnorodności, uznająca obronę własnych interesów i dążenia do posiadania. Dążenia owe, dzięki wzajemnej bliskości uczuciowej, ułatwiającej zrozumienie i akceptację dążeń pozostałych członków rodziny, są podatne na oddziaływania socjalizacyjne i podporządkowują się albo mają tendencję do poddawania się społecznym normom.

²- “Rodzina jako system powiązań” Józef Rembowski str.127

Rodzina jest grupą podstawową w tym sensie, że daje jednostce pierwsze i najbardziej całkowite przeżycie przynależności do grupy społecznej, a także i w tym, że stosunki emocjonalne i społeczne w niej nie podlegają w tym samym stopniu zmianom co wzajemne stosunki w innych grupach społecznych, np. w zakładzie pracy, szkole itp.

Ogólnie uznaje się, że każda rodzina ma swoją indywidualną niepowtarzalną wewnętrzną organizację i układ stosunków rodzinnych. Układ ten mogą wyznaczyć czynne w danej rodzinie i na zewnątrz jej siły przyjazne harmonii i wspierające scalanie wspólnoty rodzinnej lub przeciwnie - siły wrogie i zagrażające tej jedności, które mogą spowodować rozkład rodziny, doprowadzający nieraz aż do zupełnego jej rozpadnięcia się.

W warunkach korzystnych uczucia miłości, lojalności przeważają i utrzymana jest harmonia rodzinna. W warunkach nadmiernych napięć i konfliktów powstają wzajemne antagonizmy, a nawet nienawiść i wówczas całość rodziny jest zagrożona. W rodzinie, bardziej niż jakiejkolwiek grupie podstawowej, dokonuje się ciągły, niezmiernie intensywny przepływ najróżnorodniejszych uczuć, o różnym stopniu natężenia.

Funkcje rodziny

Uzasadnioną i zarazem konieczną rzeczą jest wyodrębnienie dziesięciu funkcji rodziny. Są to następujące funkcje:

1.Materialno-ekonomiczna funkcja rodziny. Zaspokojenie członków rodziny. Pośrednio także zaspokojenie niektórych materialnych potrzeb społeczeństwa. Składają się na nią cztery podfunkcje:

a) Podfunkcja produkcyjna. Rodzina jest w posiadaniu odrębnego warsztatu produkcyjnego i stanowi zarazem jego załogę produkcyjną(rodzina chłopska).

b) Podfunkcja zarobkowa. Praca zarobkowa jako możliwość zdobywania pieniędzy niezbędnych dla utrzymania rodziny.

c) Podfunkcja gospodarcza. Zasób i gromadzenie trwałych dóbr materialnych, niezbędnych do egzystencji rodziny: mieszkanie, przedmioty gospodarstwa domowego, samochód.

d) Podfunkcja usługowo - konsumpcyjna. Wykonywanie wszystkich prac usługowych (w zasadzie fizycznych ) niezbędnych dla funkcjonowania członków rodziny (przyrządzanie posiłków, naprawa odzieży, dbałość o czystość osobistą i mieszkania itp.).

2. Opiekuńczo - zabezpieczająca funkcja rodziny. Materialne i fizyczne zabezpieczenie członków rodziny małej(dwupokoleniowej) lub dużej pozbawionych całkowicie lub częściowo środków do życia albo fizycznie niesprawnych, wymagających opieki.

3.Prokreacyjna funkcja rodziny. Zaspokajanie rodzicielskich, emocjonalnych potrzeb współmałżonków(potrzeb ojcostwa i macierzyństwa), jak i reprodukcyjnych potrzeb społeczeństwa.

4.Seksualna funkcja rodziny. Małżeństwo jako społecznie akceptowana forma współżycia płciowego. W społeczeństwach ludzkich istnieje system zakazów i nakazów regulujący zaspokajanie potrzeb seksualnych. Niektóre normy obyczajowe zezwalają na oficjalne, przedmałżeńskie stosunki seksualne.

5.Legalizacyjno - kontrolna funkcja rodziny. Sankcjonowanie szeregu zachowań i działań uznanych za niewłaściwe poza rodziną, nadzorowanie postępowania członka rodziny przez pozostałych członków w celu zapobiegania ewentualnym odstępstwom od norm i wzorów przyjętych w rodzinie za obowiązujące. W grę wchodzi wzajemna kontrola współmałżonków, kontrola rodziców w stosunku do dzieci oraz wzajemna kontrola w ramach rodziny dużej. Rodzina legalizuje przede wszystkim takie zachowania, jak współżycie płciowe, wspólną egzystencję w ramach jednego gospodarstwa domowego dwojga osobników różnej płci wywodzących się z różnych rodzin pochodzenia. Legalizuje także fakt posiadania dzieci, nadaje status prawny wspólnocie majątkowej rodziny - reguluje szereg zachowań zarówno w rodzinie jak i poza nią.

6.Socjalizacyjna funkcja rodziny. Wprowadzenie dziecka w świat kultury danego społeczeństwa, przygotowanie do samodzielnego pełnienia ról społecznych oraz interakcja osobowości małżonków. Socjalizacyjne oddziaływanie może być świadomie zamierzone, zaplanowane i wtedy jest to wychowanie wewnątrzrodzinne. Drugi rodzaj oddziaływania rodziny jest spontaniczną socjalizacją, mogącą prowadzić zarówno do dobrych, jak i złych efektów.

7.Klasowa funkcja rodziny. Pochodzenie z danej rodziny wstępnie określa pozycję społeczną członków w strukturze społeczeństwa. Zwykle przynależność klasowa męża oznacza przynależność klasową żony i dzieci, zwłaszcza, jeśli ta ostatnia nie pracuje zawodowo ani też nie posiada większej własności prywatnej.

8.Kulturalna funkcja rodziny. Zapoznanie młodego pokolenia z dziejami kultury danego społeczeństwa oraz jej trwałymi pomnikami, wpojenie norm i skali wartości, przekazywanie dziedzictwa kulturowego, dbałość o przeżycia estetyczne rodziny, nauczenie młodzieży korzystania z treści kulturowych i omawianie ich w gronie rodziny.

9.Rekreacyjno - towarzyska funkcja rodziny. Dom rodzinny jako miejsce wypoczynku, dbałość wszystkich członków o dobrą atmosferę w rodzinie i nawiązywanie kontaktów towarzyskich przez osoby wchodzące w jej skład.

10.Emocjonalno - ekspresyjna funkcja rodziny. Najistotniejsze emocjonalne potrzeby członków rodziny oraz ich potrzeba wyrażania swej osobowości. Emocjonalno - ekspresyjne potrzeby jednostki związane ze współżyciem rodzinnym są czymś więcej niż potrzebą kontaktów towarzyskich. Chodzi tutaj o uzyskanie całkowicie intymnego oddźwięku psychicznego, który poza gronem najbliższej rodziny jest na ogół nieosiągalny, pominąwszy może nieliczne przypadki wieloletnich niezwykle głębokich i trwałych przyjaźni czy długotrwałe nieformalne związki erotyczne spojone uczuciem prawdziwej miłości. Do emocjonalnego zaspokojenia partnerów w małżeństwie nie jest konieczna "wielka" czy "prawdziwa" miłość. Wystarczy zwykły ludzki sentyment wynikający z codziennego współżycia i wzajemnej akceptacji, umiejętność obcowania ze sobą, wzajemne zrozumienie i zaufanie. Niemniej głęboka miłość jest zawsze w małżeństwie czynnikiem pożądanym. Nie bez wpływu na emocjonalno - ekspresyjne satysfakcje i związki w rodzinie jest poczucie wspólnoty intelektualnej, nabierające szczególnego znaczenia w małżeństwach osób cechujących się znacznym stopniem rozwoju umysłowego.

Cykle życia małżeńsko - rodzinnego

W życiu małżeńsko - rodzinnym wyróżnia się cykle:

1.Narzeczeństwo, zwane współcześnie "chodzeniem ze sobą"

2.Małżeństwo bezdzietne.

3.Małżeństwo z dziećmi.

4.Rodzina z odchodzącymi dziećmi.

5.Małżeństwo odłączone od dzieci.

W przypadku rodziny z jednym dzieckiem cykl trzeci przechodzi w piąty, gdyż odejście z niej dziecka zarazem osamotnia małżeństwo, czyli występuje wówczas cztery a nie pięć cykli w życiu małżeńsko - rodzinnym.

Narzeczeństwo stanowiące zwykle pierwszą fazę życia małżeńsko - rodzinnego, jest oficjalną umową zobowiązującą w określonym czasie do zawarcia związku małżeńskiego, który powstaje najczęściej pod naciskiem konieczności społeczno - kulturowych. Najważniejszym czynnikiem kreatywnym małżeństwa i rodziny jest biopsychiczna potrzeba posiadania dzieci. Narzeczeństwo, a zwłaszcza małżeństwo, podnosi status społeczny jednostki. Narzeczeństwo czy też "poważne chodzenie ze sobą" stanowi etap przygotowawczy do życia małżeńsko - rodzinnego, które, oprócz młodzieńczej miłości, jest współżyciem "na co dzień", "psychicznym partnerstwem" i ważną instytucją społeczną, a nie tylko prywatną sprawą dwojga ludzi. rodzina jest instytucji, w której się rodzą i socjalizują nowi obywatele i członkowie społeczeństwa. Drugim cyklem życia małżeńsko - rodzinnego jest małżeństwo bezdzietne. Dawniej składało się z reguły z osób o tym samym lub bliskim statusie społecznym. Mezalians czyli wybór współmałżonka z niższej sfery, był potępiany, a niekiedy prawie niemożliwy. W społeczeństwie tym nadal pewną rolę odgrywa spodziewane wsparcie materialne potencjalnych teściów. Społeczna heterogeniczność małżonków bywa, lecz nie zawsze jest źródłem konfliktogennym. Spotyka się wiele małżeństw, które tego typu bariery pokonują i uzyskują pełny sukces małżeński. Istotnym komponentem sukcesu małżeńskiego jest silna i trwała więź małżeńska. Bardziej aktualnym i doniosłym zagadnieniem w okresie małżeństwa bezdzietnego niż sukces małżeński jest wzajemne przystosowanie współmałżonków do siebie i do instytucji małżeństwa. "Małżeńska para - stwierdzają W. Waller oraz R. Hill- rozpoczyna swe małżeńskie życie systemami nawyków uformowanymi w rodzinie pochodzenia i w latach życia poza rodziną. Po pewnym czasie małżonkowie tworzą wspólny system nawyków poprzez modyfikację swoich starych nawyków". Podjęcie się nowych w życiu jednostki ról społecznych, jakimi są role małżeńskie, wywołuje proces dostosowywania się małżonków do roli męża i żony, które zwykle są trójpłaszczyznowe: seksualne, psychiczne i społeczno - kulturalne. Brak zadawalającego przystosowania nawet w jednej z tych płaszczyzn rodzi zazwyczaj jakieś perturbacje w życiu małżeńskim. Z powstaniem małżeństwa pojawia się konieczność organizowania domu rodzinnego i własnego mieszkania. Z chwilą urodzenia się dziecka instytucja małżeństwa nadal istnieje w ramach szerszej instytucji, zwanej rodziną albo rodziną pełną. Trzeci etap w dziejach rodziny, zwany rodziną z młodszymi dziećmi, rozpoczyna się narodzinami pierwszego dziecka. Instytucja małżeńska zostaje wówczas wzbogacona instytucją rodzicielstwa bądź adopcji, a stosunki w grupie rodzinnej zostają uzupełnione stosunkami rodzicielskimi. Większość badaczy uważa, że wraz z pojawieniem się dziecka małżeństwo staje się rodziną pełną, inni do zaistnienia takiej rodziny wymagają dwojga dzieci. Głównymi składnikami pełnej rodziny małej są jej członkowie, którzy pełnią w niej globalne role rodzinne, czyli męża i ojca, żony i matki oraz rolę dziecka. W każdej z tych globalnych ról można wyróżnić po kilka ról wyspecjalizowanych, którymi w przypadku zespołu dwóch ról żony i matki są: gospodyni domowa, opiekunka, wychowawczyni, osoba integrująca życie rodziny, stała partnerka seksualna męża i partnerka towarzyska dla męża i dziecka lub dzieci. Pochodną stosunków wewnątrzrodzinnych, układających się podrzędnie, nadrzędnie i równorzędnie, są pozycje społeczne poszczególnych członków rodziny. Pozycje te są trojakie: władzy, autorytetu oraz "miłości i względów". Każda z tych odmian pozycji ma inne wyznaczniki i wyróżniki. pozycję władzy w rodzinie wyznacza częstotliwość i ważność decyzji, które podejmuje dany człowiek rodziny w odniesieniu do innych jej członków i do niej jako całości. Im ważniejszych kwestii dotyczą kwestie, tym wyższą pozycję w rodzinie zajmuje dany jej członek którym tradycyjnie jest mąż i ojciec. Miarą pozycji autorytetu, i to nie tylko w rodzinie, jest stopień nieformalnego uznania, poważania społecznego, jakim cieszy się określony człowiek, czy w tym przypadku członek rodziny. Wysokość pozycji autorytetu i władzy powinny się pokrywać, chociaż często zdarzają się między tymi dwiema pozycjami znaczne rozbieżności. Pozycję "miłości i ,względów" członka rodziny określa intensywność uczuć, którymi obdarzają go inni członkowie danej rodziny, a nawet familii. Czyjaś pozycja "względów i miłości" może być zbieżna z oboma pozostałymi pozycjami lub jedną z nich, albo z żadną nie pozostawać w zbieżności. Każda z tych trzech pozycji różnie się układa w poszczególnych rodzinach, a ponadto w tej samej rodzinie mogą i zmieniają one swoją lokalizację.

Czwarty cykl życia małżeńsko - rodzinnego, zwany odchodzeniem dzieci z rodziny, zaznacz się wyraźnie wówczas, gdy są one wiekowo niezbyt zróżnicowane. Dorastające, a następnie odchodzące od rodziny dzieci dążą do samodzielności. Powoduje to słabnięcie silnych dawniej więzi wewnątrzrodzinnych i to nie tylko pomiędzy rodzicami a usamodzielniającymi się dziećmi, ale często również pomiędzy samymi małżonkami, którzy uznając, że wypełnili prokreacyjno - socjalizacyjne zadania jako para małżeńska i rodzina , w końcowej fazie swego życia ukierunkowują się na realizację indywidualnych planów nie wykluczając rzeczywistego i formalnego rozejścia się. W etapie usamodzielniania się czy też odchodzenia dzieci od rodziny, w licznych przypadkach następuje umocnienie więzi małżeńskiej i wzrost wzajemnego zainteresowania sobą. Ten czwarty cykl w życiu rodziny jest w pewnym sensie przełomowy w jej dziejach, podobnie albo prawie podobnie jak narodziny pierwszego dziecka. Dla rodzin z jednym dzieckiem jest on fazą przekształcenia się jej w małżeństwo odłączone od dzieci. Piątym cyklem małżeńsko - rodzinnej biografii jest małżeństwo odłączone od dzieci. To ostatnie stadium rodziny rozpoczyna się odejściem z niej ostatniego dziecka. W licznych przypadkach stadium to dla współmałżonków jest zapowiedzią lub wchodzeniem w wiek emerytalny. “Dla "osamotnionego" małżeństwa bardzo ważne jest pielęgnowanie bezpośrednich styczności i więzi osobowej z usamodzielnionymi dziećmi i ich nowo powstałymi rodzinami w prokreacji. Kontakty osamotnionej pary małżeńskiej z własnymi dziećmi i wnukami czy prawnukami mają duże znaczenie psychospołeczne dla wszystkich reprezentantów trzech, a nawet czterech pokoleń tworzących familię, zwaną też rodziną rozproszoną lub szeroką.”³

³- “Socjologia ogólna” Stanisław Kosiński str 168

Typologia małżeństwa i rodziny.

Zacznę od typologii małżeństwa, które - jak wiadomo - stanowi podstawę pełnej rodziny. Każda typologia przeprowadzana jest za pomocą różnych kryteriów. W przypadku nas interesującym bierzemy pod uwagę pięć cech pozwalających wyróżnić ponad dziesięć typów małżeństw.

1.Liczba partnerów. Kryterium to pozwala na wyodrębnienie dwóch głównych i dwóch drugorzędnych typów małżeństw. Głównymi typami są małżeństwa składające się z dwojga partnerów, czyli monogamiczne i więcej niż dwojga partnerów, czyli poligamiczne. Ten drugi typ występuje w dwóch odmianach:

• małżeństwa poligeniczne - są to związki jednego mężczyzny z wieloma kobietami(wielożeństwo)

• małżeństwa poliandryczne - są to związki jednej kobiety z wieloma mężczyznami.

We wszystkich tych przypadkach chodzi o zalegalizowane związki małżeńskie, a nie o znane i często występujące od najdawniejszych czasów w naszym społeczeństwie tzw. trójkąty małżeńskie.

2.Zakres wyboru małżonka.

- endogamia zawieranie małżeństw w ramach własnej zbiorowości etnicznej, religijnej, klasowej bądź terytorialnej

- egzogamia - odstępstwo od takiej zasady

3.Hierarchia prestiżu i wewnątrzrodzinnej władzy. Wyróżnik ten, w przeciwieństwie do obu poprzednich, jest labilny, bardzo istotny. Od najdawniejszych czasów pozwala on badaczom mówić o małżeństwie matriarchalnym, w którym władzę sprawuje głównie matka i żona, a ponadto ona najbardziej dba o zapewnienie materialnych podstaw niezbędnych dla funkcjonowania rodziny. W przypadku obdzielania prestiżem i władzą ojca i męża mówimy o małżeństwie patriarchalnym (typologia sytuacji modelowych) Najczęściej spotykamy w naszym społeczeństwie małżeństwa egalitarne, w których podział władzy i obowiązków między mężem i żoną jest względnie równy.

4.Dziedziczenie nazwiska, prestiżu i ewentualnego majątku.

- małżeństwo typu patrylinearnego - dziedziczenie następuje po ojcu

- małżeństwo typu matrylinearnego - dziedziczenie następuje po matce

5.Miejsce zamieszkania po ślubie. W przypadku, gdy małżeństwo zamieszka w domu męża, nazywamy je patrylokalnym, a jeśli w domu rodzinnym żony - matrylokalnym. Współcześnie w naszym kraju zapewne najczęściej, poza rodzinami rolniczymi, spotyka się małżeństwa neolokalne, tj. zamieszkujące po ślubie jeśli nie we własnym mieszkaniu w sensie prawnym, to przynajmniej w innym niż mieszkają rodziny generacyjne małżonków.

Typologia rodzin jest mniej przejrzysta od znanej nam już typologii małżeństw. Podstawą typologii rodzin najczęściej bywa liczebność jej członków i formy organizacyjne oraz źródło utrzymania, charakter środowiska zamieszkania i dominujący styl życia rodzinnego.

Rodzina małżeńska, zwana też małą lub nuklearną - składa się z małżonków i najwyżej dwojga dzieci, a niekiedy jednego dziecka. O wiele rzadszym typem w tych społeczeństwach jest rodzina poszerzona i wielopokoleniowa, czyli duża. Obejmuje ona dwie rodziny nuklearne, lub nawet więcej, a na jej czele stoi ojciec rodziny. Głównymi wyróżnikami rodziny małej i dużej są: liczebność jej członków i organizacja.

1.Typologia rodzin ze względu na główne źródło utrzymania rodziny i środowisko jej zamieszkania, a tym samym i styl życia rodzinnego:

- rodzina chłopska, robotnicza, inteligencka, rzemieślnicza

- rodzina studencka

- rodzina wiejska, małomiasteczkowa, wielkomiejska

Wymienione kategorie rodzin odpowiadają układowi klasowo - warstwowemu i środowisko - kulturowemu. Dlatego oparta na nich typologia rodzin w licznych przypadkach musi się nakładać. Jak więc rodzina wiejska może być typowo chłopską, robotniczą, inteligencką bądź rzemieślniczą. Są to dwie zazębiające się, ale zupełnie różne i niezależne typologie.

2. Rodziny heterogeniczne pod względem cech położenia klasowego i środowiskowego, czyli typy mieszane: rodzina chłopo-robotnicza czy chłopo- inteligencka (jedna trzecia rodzin chłopskich).

Niejednorodne typy rodzin przeważnie są wywołane różnorodnością źródeł ich utrzymania i podwójnym charakterem aktywności zawodowej głównego żywiciela rodziny, ale nie tylko jego, bo i innych pracujących członków rodziny. Funkcjonowanie i społeczny profil rodziny zależy głównie od charakteru pracy zawodowej rodziców, a przede wszystkim ojca, którego profesjonalna i klasowa przynależność oddziałuje na całą rodzinę.

3.Zależności życia małżeńsko - rodzinnego od zawodu głównego żywiciela rodziny: rodzina górnika, hutnika, lekarza, marynarza, nauczyciela, pielęgniarki, rybaka dalekomorskiego itp. Każdy z tych typów rodzin, wyznaczonych zawodem głównego ich żywiciela, charakteryzuje się nieco innym stylem życia i własna specyfiką zaznaczającą się w strukturze i funkcjach rodziny.

Dezorganizacja rodziny.

Dezorganizacja rodziny, czyli ograniczenie lub zanik dotychczas wypełnionych funkcji i ról rodzinnych, zwłaszcza obowiązków małżonków wobec siebie i dzieci, a także dzieci wobec rodziców i ewentualnie między rodzeństwem. Dezorganizację życia małżeńsko - rodzinnego poprzedzają zwykle różne zaburzenia psychospołeczne, określane zjawiskami patologicznymi, które zaczynają się konfliktami i zdradami małżeńskimi, a kończą rozwodem.

W oparciu o literaturę socjologiczną można podać następujące zasadnicze przyczyny dezorganizacji rodziny i rozwodów we współczesnych społeczeństwach:

1.Postępujące procesy industrializacji i urbanizacji oraz wynikające stąd liczne społeczne skutki.

2.Oderwanie warsztatu pracy od rodziny i podejmowanie przez kobiety pracy poza domem.

3.Rozwój społeczności miejskiej - szczególnie zaś środowisk wielkomiejskich sprzyjających anonimowości jednostek i rodziny.

4.Wzrost wszelkich rodzajów ruchliwości społecznej.

5.Zmniejszanie się dzieci w rodzinie.

6.Rozwój usług zastępujących rodzinę w świadczeniach na rzecz jednostki.

7.Zmniejszanie się znaczenia niektórych funkcji rodziny.

8.Wygasanie starych tradycji obyczajowych połączone z liberalizacją postaw wobec rozwodu.

9.Zdrady małżeńskie i podejrzenia o zdrady.

10.Akoholizm i narkomania.

11.Rozczarowanie w małżeństwie - niespełnienie oczekiwań współmałżonka, niezgodność, charakterów czy uporczywa niezgodność koncepcji życia rodzinnego oraz poglądów ogólnych.

12.Dezorganizacja w zakresie pracy

13.Choroba jednego z współmałżonków.

Konflikty i kryzysy w życiu małżeńsko -rodzinnym są nieuniknione, należy je minimalizować. Konflikt społeczny w ogóle, a nie tylko w rodzinie, jest starciem wywołanym rozbieżnością postaw, celów lub samych tylko sposobów realizacji jakiegoś zadania. Napięcia w rodzinie wywołują agresywność i prowadzą do dezorganizacji, której korelatami są kłótnie, zaniedbywanie obowiązków małżeńsko - rodzinnych, zdrady małżeńskie i będące ich uwieńczeniem rozbicie rodziny. Napięcia mogą mieć różne źródła. Najczęściej mają one charakter psychogenny, czyli są związane z cechami psychicznymi członków rodziny, i społeczno - kulturowy, kiedy są rezultatem odmienności środowisk socjalizacyjnych obojga małżonków, zwłaszcza pochodzenia ich rodzin. W rzeczywistości źródła konfliktów i napięć w rodzinie mają różnorodne podłoże, a jednym z nich bywa brak przystosowania seksualnego małżonków i pełnienie przez nich poza rodzinnych ról, które dezaprobuje jeden z małżonków bądź członek rodziny.

We współczesnych rodzinach równie częste jak nieporozumienia między małżonkami są konflikty międzypokoleniowe, czyli między rodzicami a dziećmi. Dla unikania konfliktów międzypokoleniowych najbardziej skuteczne jest tolerancyjne i wyrozumiałe manipulowanie biopsychicznymi impulsami dzieci oraz niestosowanie brutalnej represji. Ważne jest także wczesne nawiązywanie z dziećmi koleżeńskich stosunków przy zachowaniu praw i obowiązków rodziców.

Wnioski

Grupa społeczna jest podstawowym typem zbiorowości i mówimy o niej przede wszystkim wówczas, gdy zbiorowość ta ma do zrealizowania wspólny cel. Wspólnota celu jest kluczowym czynnikiem kreującym grupę społeczną. Poza tym każda grupa społeczna powinna mieć określoną liczbę członków; mieć wyznaczone zadania i cele, które wzmacniają solidarność, czyli więź; mieć określoną strukturę zwaną organizacją, identyczność wskazującą na odrębność grupy oraz ośrodki skupienia czyli wartości, symbole, idee. Każda grupa społeczna, jeśli ma trwać i rozwijać się, musi posiadać więzi powodujące jej wewnętrzną spójność, zapewniające zaspokojenie potrzeb indywidualnych i zbiorowych swoich członków. Najogólniej między ludźmi powstają więzi osobiste i rzeczowe. Pierwsze opierają się na osobistych znajomościach, koleżeństwie, przyjaźni, drugie - na przedmiotach materialnych, wiążą się z podziałem pracy i zależnościami służbowymi. dla sprawnego funkcjonowania grupy korzystne jest łączenie więzi osobowych z więziami rzeczowymi. Wejście do grupy może być sprawą czystego przypadku. Jednostka rodzi się w pewnej rodzinie i uczęszcza do tej a, nie innej szkoły. W powstawaniu grup społecznych ważne są takie rzeczy jak: styczność, bliskość geograficzna, podobieństwo. Ze względu na to, że grupa występuje w wielu odmianach niezbędna jest jej klasyfikacja. Za podstawę tej klasyfikacji socjologowie przyjmują różne kryteria. Dzięki temu możemy wyróżnić: grupy małe, duże, pierwotne, wtórne, formalne, nieformalne, genetyczne, przymusowej przynależności, kontrolowanej przynależności, czyli ekskluzywne, swobodnego dostępu, czyli inkluzywne, wspólnotowe, celowe, oraz terytorialne. Każdy człowiek należy do jakiejś grupy. Już w chwili narodzenia jesteśmy członkami grupy społecznej, którą jest państwo.

W ciągu całego swojego życia należymy do grup przyjacielskich, towarzyskich, rówieśniczych, koleżeńskich, sąsiedzkich, a przede wszystkim do grupy społecznej jaką jest rodzina, czyli grupa złożona z osób połączonych ze sobą więziami małżeństwa, rodzicielstwa, pokrewieństwa, powinowactwa lub adopcji. Analizując rodzinę jako grupę należy podkreślić, że rodzina jest grupą pierwotną i małą, złączoną silną, emocjonalną więzią, w której występują częste i bezpośrednie, twarzą w twarz kontakty oraz nieformalne wzory kontroli społecznej. Rodzina jednak zachowuje swe niepowtarzalne oblicze. Różni się od zwyczajnej grupy sposobem wchodzenia do niej nowych członków, zanik przywództwa, wyraźny podział pokoleniowy. Rodzina występuje we wszystkich historycznie znanych typach społeczeństw i kultur. Była i jest zawsze podstawową grupą społeczną, w której młody człowiek zdobywa pierwszą wiedzę o życiu społecznym. Funkcje rodziny można podzielić na cztery części: boipsychiczne ( prokreacyjna, seksualna); ekonomiczne( materialno-ekonomiczna, opiekuńczo-zabezpieczjąca); społeczno - wyznaczające (klasowa, legalizacyjno - kontrolna); socjopsychologiczne ( socjalizacyjna, kulturalna, rekreacyjno - towarzyska, emocjonalno - ekspresyjna ) .Funkcje te są podstawą określenia więzi w rodzinie. W życiu małżeńsko - rodzinnym wyróżnić można : narzeczeństwo, małżeństwo bezdzietne, małżeństwo z dziećmi, rodzinę z odchodzącymi dziećmi, małżeństwo odłączone od dzieci. Typologia rodziny jest różnorodna. podstawową rodziną jest małżeństwo. Rodziny dzielimy na małe(nuklearne), duże(wielopokoleniowe). Wyróżnić można rodziny chłopskie, robotnicze, inteligenckie, rzemieślnicze, studenckie, wiejskie, małomiasteczkowe, wielkomiejskie. Mamy także rodziny zależne od zawodu jak np. rodzina hutnika, lekarza, pielęgniarki, górnika, nauczyciela itd. W rodzinach występują także różnego rodzaju konflikty, które należy minimalizować by nie dopuścić do rozbicia rodziny.

Bibliografia.

• Turowski J. “Socjologia. Wielkie struktury społeczne” Lublin 1994

• Ziembiński Z. “Elementy socjologii” Poznań 1997

• Goodman N. “Wstęp do socjologii” Poznań 1997

• Kosiński S. “Socjologia ogólna” Warszawa 1989

• Adamski F. “Młode małżeństwo i rodziny a kultura masowa” Warszawa 1970

• Tyszka Z. “Socjologia rodziny” Warszawa 1974

• Praca zbiorowa pod redakcją Ziemskiej M. “Rodzina i dziecko” Warszawa 1979

www.student.e-tools.pl

2

---