STAW SKRONIOWO - ŻUCHWOWY
w skład stawu wchodzą: powierzchnie stawowe kości skroniowej, i głowy żuchwy, krążek stawowy, torebka i więzadła stawowe
Powierzchnie stawowe
na kości skroniowej - składa się z tylnego wklęsłego odcinka i przedniego wypukłego;
dołek stawowy (fovea articularis) - przedni odcinek dołu żuchwowego -, do przodu od szczeliny skalisto - bębenkowej, pokryty chrząstka włoknistą; odcinek tylny dołu żuchwowego nie tworzy powierzchni stawowej, przestrzeń położona między głową żuchwy a przewodem słuchowym zew. zawiera tk. tłuszczową i łączną, może w nią wnikać część ślinianki przyusznej;
guzek stawowy, pokryty chrząstka włóknistą
na kości żuchwowej - głowa żuchwy (caput mandibulae), powierzchnia stawowa głowy żuchwy jest skierowana ku górze i do przodu; jest więc zwrócona do guzka stawowego i tylko ta część powierzchni głowy żuchwy służy do połączenia stawowego i jest pokryta włóknistą chrząstka stawową
Krążek stawowy (discus articularis) - płytka owalna zbudowana z chrząstki włóknistej, zrośnięta dookoła z torebka stawową; na powierzchni górnej jest ona wiernym odbiciem powierzchni stawowej na kości skroniowej; powierzchnia dolna jest wklęsła - dostosowana do wypukłej głowa żuchwy; gdy szczęki są zwarte przylega ona do dołka stawowego i jest ustawiona prawie pionowo; chrząstka ta dzieli jamę stawową na dwie całkowicie oddzielone i nad sobą położone komory stawowe; stanowi ona przenośną panewkę, którą w chwili otwierania ust mięsień skrzydłowy boczny wraz z głowa żuchwy przesuwa do przodu z dołka na guzek stawowy
Torebka stawowa (capsula articularis) - lejkowaty worek skierowany wierzchołkiem ku dołowi, u góry obejmujący guzek i dołek stawowy aż do szczelina skalisto - bębenkowej, na dole zaś szyjkę żuchwy; tutaj torebka schodzi z tyłu niżej niż z przodu, ponieważ dołek skrzydłowy żuchwy, służący za miejsce przyczepu mięśnia skrzydłowego bocznego nie może być obje ty torebką; obie komory jamy stawowej maja oddzielną błonę maziową, która wyściela od wew. błonę włóknistą, ale nie pokrywa krążka stawowego; torebka stawowa jest luźna, co pozwala w czasie otwierania ust na wysuwanie się głowy żuchwy do przodu z dołka na guzek stawowy
Więzadła stawowe:
więzadło boczne - trójkątne, wzmacnia torebkę stawową, biegnie skośnie od przodu i góry, do tyłu i ku dołowi, rozpoczyna się na podstawie wyrostka jarzmowego kości skroniowej i zwężając się przyczepia się do bocznej i tylnej strony szyjki żuchwy; jego pasmo - ligamentum mediale - biegnie przyśrodkowo z okolicy szczeliny skalisto - bębenkowej kości skroniowej do szyjki żuchwy
więzadło klinowo - żuchwowe (lig. sphenomandibulare) - biegnie po stronie przyśrodkowej w pewnej odległości od torebki stawowej od tyłu i góry, ku przodowi i do dołu; rozpoczyna się na kolcu kości klinowej i szczelinie skalisto - bębenkowej i przyczepia się na powierzchni wew. gałęzi żuchwy do języczka żuchwy, obejmując początek bruzdy żuchwowo - gnykowej; pochodzi z osłonki chrząstki brzusznej pierwszego łuku skrzelowego; w przestrzeni między nim a wyrostkiem kłykciowym żuchwy biega naczynia szczękowe do dołu podskroniowego i nerw uszno - skroniowy z tego dołu w kierunku otworu słuchowego zew.
więzadło rylcowo - żuchwowe (lig. stylomandibulare) - rozpoczyna się wspólnie z więzadłem rylcowo - gnykowym na wyrostku rylcowatym, biegnie skośnie do przodu i ku dołowi; przyczepia się do kąta i brzegu tylnego gałęzi żuchwy między mięśniem żwaczem i mięśniem skrzydłowym przyśrodkowym; stanowi pasmo powięzi policzkowo - gardłowej, wzdłuż którego biegnie po stronie bocznej tętnica szyjna zew., oddziela śliniankę przyuszną od podżuchwowej
Naczynia i nerwy - unaczynienie: gałęzie tętnicy szyjnej zew.. głównie skroniowa powierzchowna; unerwienie: nerw żwaczowy i uszno skroniowy od nerwu żuchwowego
Mechanika stawu: w stanie spoczynku głowa żuchwy nie spoczywa w głębi dołka stawowego, lecz przylega do tylnej powierzchni guzka stawowego
wysuwanie i cofanie żuchwy (ruchy saneczkowe, ślizgowe) - wysuwanie: głowa żuchwy wraz z krążkiem stawowym ześlizguje się z dołka stawowego wzdłuż tylnej powierzchni guzka stawowego do przodu i ku dołowi, ustawiając się na szczycie guzka; cofanie: ruch w odwrotnym kierunku
opuszczanie i podnoszenie żuchwy (ruchy otwierania i zamykania ust; ruchy zawiasowe) - otwieranie ust: synchroniczny ruch ślizgowy w górnej komorze i ruch zawiasowy w dolnej komorze stawu, tzn. głowa żuchwy wraz z krążkiem ześlizguje się z dołka na guzek, a równocześnie obraca się na dolnej powierzchni krążka; zamykanie ust: ruch w odwrotnym kierunku
ruchy boczne (ruchy żucia) - bródka przesuwa się w stronę tej głowy, która pozostaje w dołku stawowym i wykonuje obrót; w stawie strony przeciwległej krążek stawowy wraz z głową kieruje wędruje na guzek stawowy, w następnym momencie głowa żuchwy cofa się do dołka, a wysuwa się głowa strony przeciwległej